Categorie: Tekst en uitleg

De leukste letters van het alfabet

Van alle let­ters in het alfa­bet zijn de c en de x wel mijn favori­eten. Het zijn under­dogs: ze zijn eigen­lijk over­bod­ig voor de uit­spraak van het Ned­er­lands. De klanken die ze verte­gen­wo­ordi­gen kun­nen immers ook met de let­ters k en s gemaakt worden.

Als de spelling een uit­slui­tend func­tionele aan­gele­gen­heid was, dan zouden deze let­ters gedoemd zijn ten onder te gaan. Gelukkig houden we van de woor­den zoals we ze ken­nen. En gelukkig hebben we ook oog voor de afkomst, de ety­molo­gie van woorden.

Verder lezen De leuk­ste let­ters van het alfabet

Het ene streepje is het andere niet

In de meeste tek­sten kom je hem wel ergens tegen, zo’n klein hor­i­zon­taal streep­je dat zweeft op ongeveer de helft van de hoogte van de let­ters. Veel taal- en spelling­gid­sen hebben het over “het liggend streepje”.

Maar kun je echt spreken van het streep­je? Eigen­lijk zijn het er drie. Sterk­er nog, eigen­lijk zijn het er vier. Of, als je heel pre­cies wilt zijn, vijf. Nee, wacht, er is nog een zes­de. Hoe zit dat?

Verder lezen Het ene streep­je is het andere niet

Dubbelepunt of puntkomma?

Leestekens bestaan alleen in geschreven taal, en hun gebruik heet offi­cieel inter­punc­tie. De enige manier waarop je leestekens kunt uit­spreken, is door hun naam hardop te zeggen. Kom­ma. Gedacht­estreep­je. Uitroepteken. Apos­trof. En zo kun je nog wel even door­gaan, want de fam­i­lie Leesteken is behoor­lijk groot.

Twee fam­i­liele­den liggen de laat­ste tijd een beet­je met elka­ar in de clinch. En dat komt alleen maar omdat veel mensen de ver­keerde vraag aan het stellen zijn.

Die vraag is deze: “Moet ik hier een dubbelepunt of een pun­tkom­ma gebruiken?”

Verder lezen Dubbelepunt of puntkomma?

Hoe definieer je het woord “woord”?

Woor­den zijn won­der­lijke beestjes. Je hoeft niet eens te kijken naar een bij­zon­dere cat­e­gorie, zoals voeg­wo­or­den, eponiemen of lid­wo­or­den – nee, gewoon: woor­den. Ze lijken zo gewoon, en toch is de vraag wat een woord pre­cies is behoor­lijk ingewikkeld.

Verder lezen Hoe definieer je het woord “woord”?

Taalpopcorn

We zijn er zo aan gewend om dag in, dag uit afko­rtin­gen te gebruiken in onze volzin­nen, dat we er nauwelijks nog bij stil­staan hoe hand­ig ze zijn. Stel je voor dat je elke keer voluit “belast­ing toegevoegde waarde”, “hoger alge­meen voort­gezet onder­wi­js”, “Konin­klijke Lucht­vaart­maatschap­pij” en “Noord-Atlantis­che Ver­drag­sor­gan­isatie” zou moeten zeggen, en niet het gemak van btw, havo, KLM en Navo zou hebben.

Verder lezen Taalpop­corn

Besmette kloon

In zieken­huizen, waar aller­lei besmette per­so­n­en samenkomen, is iedereen er voort­durend op bedacht om verdere ver­sprei­d­ing van de ziek­tes te voorkomen. En dat zou iemand ook wel eens voor de taal mogen doen. Want twee woor­den of uit­drukkin­gen die min of meer het­zelfde beteke­nen kun­nen elka­ar net zo goed besmet­ten; daar hoeft geen bac­te­ria aan de pas te komen.

Formeel heet dat dan een con­t­a­m­i­natie. (Een zieken­huis­besmet­ting kan trouwens ook een con­t­a­m­i­natie het­en, vergelijk het Engelse woord con­t­a­m­i­na­tion.) De twee wed­erz­i­jds besmet­tende ter­men bli­jven overi­gens gewoon en gezond bestaan, maar er ontstaat een soort gemengde kloon, een mis­bak­selt­je waarin een beet­je van elk zit.

Verder lezen Besmette kloon