Taalterm: Bastaardwoord

De taal­term van deze week, bas­taard­wo­ord, is van ver gekomen. Als ver­moei­de reiziger heeft hij ver van huis zijn kof­fer neergezet en gezegd: nu is het mooi geweest, ik bli­jf hier voor­lop­ig wel. Toch is hij heel soci­aal, want hij past zich moeit­eloos aan aan de lokale gebruiken. Immers: when in Rome

Definitie

Een bas­taard­wo­ord is een woord dat uit een andere taal is overgenomen en waar­van de spelling en/of uit­spraak is aangepast aan de “importerende” taal.

In het Ned­er­lands zijn bas­taard­wo­or­den dus verned­er­landst, in het Engels veren­gelst, in het Frans ver­franst etc.

Voorbeelden

Toerisme is in het Ned­er­lands een bas­taard­wo­ord op basis van het Engelse tourism.

Oran­je is een bas­taard­wo­ord op basis van het Franse orange. En dat is op zijn beurt weer de bas­taard-ver­sie van het Ara­bis­che naranj. Wat zelf ook een bas­taard­wo­ord is, van het Perzis­che narang. En je raadt het al, ook dát is een bas­taard­wo­ord, op basis van het San­skri­et-woord naranga‑s – dat, heel toepas­selijk, “sinaas­ap­pel­boom” betekent.

Kwark is ook een bas­taard­wo­ord, van het Duitse Quark.

Ook bij voor­na­men zie je soms een pro­ces van bas­taarder­ing. Zo heeft in het Ned­er­landse taal­ge­bied de voor­naam Esmée soms (maar niet alti­jd) zijn accent ver­loren: Esmee.

Soms wordt de keuze bewust gemaakt om een leen­wo­ord te veran­deren in een bas­taard­wo­ord. Bij de grote spelling­sh­erzien­ing van 1995 (de zoge­naamde “Nieuwe Spelling” die toen veel stof deed opwaaien) is bijvoor­beeld procédé (iden­tiek aan het Frans) veran­derd in pro­cedé (met een accent minder).

Etymologie

De bas­taard in deze taal­term is een metafoor, want bij bas­taar­den denk je eerder aan mensen of aan gemengde plant- en diersoorten.

  • bas­taard (een onecht kind, of een kruis­ing) + woord (een­heid van taal)

Weetje

De term kwam al even langs bij het laat­ste voor­beeld: leen­wo­ord. Een kleine ver­duidelijk­ing is miss­chien welkom: een bas­taard­wo­ord is geen leen­wo­ord. Leen­wo­or­den zijn ongewi­jzigd overgenomen in de nieuwe taal.

Com­put­er is bijvoor­beeld een leen­wo­ord in het Ned­er­lands, maar com­puta­do­ra is een bas­taard­wo­ord in het Spaans. Zodra zo’n import-term een facelift kri­jgt qua spelling of uit­spraak, noem je het een bas­taard­wo­ord. Het werk­wo­ord com­put­eren bijvoor­beeld komt in het Engels niet voor, en dat is dus wél een bastaardwoord.

Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Comments
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties