Tag: idioom

Een paar dagen gele­den hoorde ik in Sci­ence Talk, de onvol­prezen pod­cast van Sci­en­tif­ic Amer­i­can, een Engelse uit­drukking die ik niet kende en die me meteen nieuws­gierig maak­te naar meer.

Kate Wong, een evo­lu­tiedeskundi­ge, vertelde daarin over de ijsti­jd van het Saalien. Ze zei, “Start­ing around 195,000 years ago, and last­ing up to 123,000 years ago, the plan­et entered into a glacial phase and kind of every­thing went to hell in a handbasket.”

Nou ben ik alti­jd in voor een inter­es­sant ver­haal over kli­maatveran­derin­gen of de menselijke evo­lu­tie, maar mijn aan­dacht werd hier meteen weggekaapt door dat won­der­schone idioom. To go to hell in a hand­bas­ket… Prachtig! De beteke­nis is meteen duidelijk. In alledaags Ned­er­lands: naar de klote gaan.

Dat er in zo’n zegswi­jze met het the­ma van de onder­w­ereld gespeeld wordt, is niet ver­rassend. Er zijn genoeg uit­drukkin­gen die (in de breedst mogelijke zin) te mak­en hebben met het idee van “ver­slechterende omstandighe­den” en die de hel aan­roepen. Denk aan “door een hel gaan” / go through hell of de ver­wens­ing “loop naar de hel” / go to hell.

Verder lezen Enkele reis naar de hel

Het is al weer ruim een maand gele­den dat Neer­lands trots in zwarte boeken een onu­itwis­bare indruk maak­te op een ver­slaggev­er van het tijd­schrift Van­i­ty Fair door te zeggen dat ze een “Sun­day child” was. Waarop de inter­view­er natu­urlijk reageerde met een wel­ge­meend “Par­don­neke?” (maar dan in het Engels).

Want het begrip zondagskind mag dan in Ned­er­land geen verdere uit­leg beho­even, dat wil niet zeggen dat je het blind­el­ings kan ver­tal­en naar het Ben­gaals of Slowaaks (of naar het Engels!) en verwacht­en dat men snapt wat je bedoelt. Het is er een in de cat­e­gorie: “Toen dat gebeurde, werd ze roze geki­eteld”. (Als je het Engelse idioom niet kent, is die zin zow­el onzin­nig als ongrappig.)

Toch wer­den mijn taalvoel­s­pri­eten wel geki­eteld door deze uit­spraak van film­ster Carice van Houten. Want: hoe zeg je dan wel in het Engels dat iemand een zondagskind is? Ik had wel een kreet die meteen in me opkwam, maar toch – eerst even het grote Van Dale ver­taal­wo­or­den­boek ger­aad­pleegd. En wat staat daar tot mijn opper­ste verbazing?

Verder lezen Sun­day star

Afgelopen week­end stond het met grote let­ters in de hoofd­kop op de voor­pag­i­na van het NRC. Leest u even mee: Bush geeft economie VS ‘injec­tie in de arm’. Injec­tie in de arm, ja ja. Met of zon­der aan­hal­ing­stekens, het klinkt even gekun­steld als mis­plaatst. Ik snap heus wel wat ze bedoe­len, daar ligt het niet aan. Het is een let­ter­lijke ver­tal­ing van de Engelse idioma­tis­che uit­drukking a shot in the arm.

Een idioma­tisch uit­drukking (of idioom) is een com­bi­natie van woor­den waar­van de beteke­nis niet de optel­som is van de let­ter­lijke beteke­nis van de bestand­de­len. Zo heeft nu komt de aap uit de mouw niets te mak­en met apen of mouwen, en als je met iemand nog een appelt­je te schillen hebt, ben je beslist niet van plan om met een dun­schiller in zijn fruit­mand te duiken.

Op pre­cies dezelfde manier heeft a shot in the arm niets te mak­en met het toe­di­enen van een injec­tie in een van de boven­ste lede­mat­en. A shot in the arm is iets dat een prob­leem niet wezen­lijk oplost, maar het wel een stim­u­lans, een tijdelijke duw in de goede richt­ing geeft, om de oploss­ing zo op weg te helpen.

Verder lezen Shot