Taaleidoscoop • Archief: spelling • Pagina 22 van 25

Mag het een c’tje meer zijn?

Gisteren overleed op 66-jarige leeftijd de Fransman Michel Montignac, voormalig dikkertje en dieetgoeroe. Zijn afslankmethode was eind jaren tachtig razend populair. Voor de jongere lezers: vijfentwintig jaar geleden was hij Sonja Bakker.

De “methode” van Montignac was, net als alle populaire snel-slank-praatjes, een hype die niet gebaseerd was op enige algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten. Het doel van dit soort diëten is niet om mensen op een verantwoorde manier aan een gezonde levensstijl te helpen, maar om geld te verdienen. De consensus onder mensen die zich op een serieuze manier bezighouden met zwaarlijvigheid en obesitas is al jaren bekend: minder eten, gevarieerder eten, veel fruit en groente, matig met vlees en koolhydraten, slechts af en toe snoepen, en meer bewegen.

Maar daar gaat dit stukje niet over. Wat mij opviel in de berichtgeving over het overlijden van Montignac, en ook op de Nederlandse Wikipedia-pagina over de man, is het volgende. De mensen die in de ban van zijn afslankplan waren, worden “Montignaccers” genoemd. En dat is een raar woord, met die dubbele c.

Verder lezen Mag het een c’tje meer zijn?

Broodje ongeïnteresseerd

In het Nederlands is de genitief (de bezittelijke vorm) niet voor iedereen even helder. Waarom krijgt Katja’s jurk een apostrof, maar Jannekes jurk niet? Niet iedereen denkt bij Hans auto aan de wagen van Han of schrift Hans’ auto voor de bolide van Hans. Waarom oogt Australiës achterland toch een beetje raar, net als Josés vakantieplannen? Willy’s voorstel en Roys ontwerp zijn allebei correct, maar dat voelt wat onwennig en tegenstrijdig.

Toch zijn de regels in het Nederlands redelijk rechttoe, rechtaan – zelfs al druisen de uitvloeisels daarvan soms tegen je intuïtie in. De bezittelijke ‑s plakt vast aan het voorgaande woord, tenzij er uitspraakverwarring ontstaat.

In het Engels zijn de regels zo mogelijk nog simpeler. Daar plaats je altijd een apostrof‑s, tenzij het woord in het meervoud staat en op een s eindigt, of een naam uit de klassieke oudheid is (in beide gevallen gebruik je dan alleen een apostrof). Voorbeelden zijn John’s mother en Douglas’s brother; the boys’ classmates en the Jacksons’ house; en Zeus’ thunderbolts.

Verder lezen Broodje ongeïnteresseerd

Hallo!

Deze week stond ik er weer even bij stil, met vriendelijke dank aan twee anonieme jongedames. Wat doen we toch vaak moeilijk over taal.

Niet dat dat raar is, hoor. Ik snap wel waarom we er moeilijk over doen. Waarom we taal omkleden met regels, en uitzonderingen op die regels. En dan maken we weer regels voor die uitzonderingen en ook weer uitzonderingen op die regels.

We spreken taal, heel veel talen, en in nog veel meer verschillende accenten. En we schrijven taal, met letters of tekens of andere symbolen. In die schrijftaal zijn er vaak ook nog eens verschillende mogelijke spellingen voor hetzelfde woord. En ook een hele zwik interpunctietekens.

Voor veel begrippen hebben we meerdere woorden die elkaar in betekenis benaderen of overlappen. Zo kunnen we dezelfde boodschap op verschillende heel manieren verpakken, in uiteenlopende stijlen. En van heel wat woorden kunnen we de geschiedenis traceren tot wel duizenden jaren geleden.

Kortom, we zijn flink met taal bezig. Dat kan ook niet anders: dat is wat ons mens maakt.

Maar toch, soms is het zo simpel. En dan kom ik weer bij de twee jongedames die ik al noemde. Blondines allebei, in een opperbeste bui en, zo schat ik, vier jaar oud.

Verder lezen Hallo!

Onderontwikkeld

Al weken – nee, al maanden rijd ik ’s ochtends op de fiets, op weg naar school met de kinderen, langs een pand. En steeds denk ik: hier moet ik eens iets over schrijven. Maar ja, luie donder die ik ben, ik kwam er steeds maar niet aan toe. Tot nu dan. Dit is dat pand.

Ik weet niet precies wat er in dit gebouw gehuisvest is, maar volgens mij is het een distributiecentrum van TNT Post. Er staan tenminste geregeld wagentjes en mensen in postbodetenue.

Maar wat het ook mag zijn, vadertje Post is kennelijk van plan om iets nieuws en meeslepends met deze plek te doen. Er hangt immers een omvangrijke oproep met de vraag of u (en dan voel ik me maar aangesproken) deze locatie wilt ontwikkelen.

De eerste keer dat ik dit doek zag had ik mijn talige Pietje Precies-pet op, en ik dacht: potverdriedubbeltjes! Maakt onze vriend TNT daar zomaar twee taalfouten – en dat in een zin met maar vier woorden! Dat is 50% misgeschoten, daar maak je geen goede sier mee…

Verder lezen Onderontwikkeld

Even checken

Het is je vast wel eens overkomen. Je bent op een website en voert wat gegevens in of vraagt wat gegevens op. En voordat de site je verder toelaat tot zijn ingewanden, vraagt hij je eerst nog even om een paar letters en cijfers te lezen en die weer in de tikken. Alleen zien die tekens eruit alsof ze net door een mangel gehaald zijn.

Zoiets dus.

Die letterkronkels, zo heb ik onlangs geleerd, hebben een naam. En het is nog een leuke naam ook: captcha.

Verder lezen Even checken

Salade

Vorige week heb je al gezien hoe de “achternaam” van Julius Caesar de titel werd van de Romeinse heersers, en ook zijn weg vond naar het Nederlandse woord keizer. (Strikt genomen was het niet zijn achternaam, maar zijn cognomen: het derde deel van de naam van een Romeins staatsburger, in de conventies van het antieke Rome. De eerste twee delen waren het praenomen, de “voor-naam”, en het nomen gentile, de familienaam.)

Maar het verhaal van caesar is daarmee nog niet klaar. Want niet alleen “onze” keizerstitel stamt ervan af, ook het woord tsaar is een afgeleide van caesar.

We associëren tsaren nu vooral met de Russische monarchie, maar de eerste die de titel voerde was een Bulgaar. Prins Simeon I heerste over Bulgarije van 893 tot 927, en halverwege zijn bewind besloot hij dat de titel van prins hem toch wat te minnetjes was. Dus noemde hij zichzelf keizer, caesar – tsar. “De Grote”, voegde hij er ook nog aan toe – want je moet natuurlijk wel even duidelijk maken wie er de baas is.

Verder lezen Salade