Mag het een c’tje meer zijn?

Gis­teren over­leed op 66-jarige leefti­jd de Frans­man Michel Mon­ti­gnac, voor­ma­lig dikkert­je en dieet­go­eroe. Zijn afs­lankmeth­ode was eind jaren tachtig razend pop­u­lair. Voor de jon­gere lez­ers: vijfen­twintig jaar gele­den was hij Son­ja Bakker.

De “meth­ode” van Mon­ti­gnac was, net als alle pop­u­laire snel-slank-praat­jes, een hype die niet gebaseerd was op enige alge­meen aan­vaarde weten­schap­pelijke inzicht­en. Het doel van dit soort diëten is niet om mensen op een ver­ant­wo­orde manier aan een gezonde lev­enssti­jl te helpen, maar om geld te ver­di­enen. De con­sen­sus onder mensen die zich op een serieuze manier bezighouden met zwaar­li­jvigheid en obe­si­tas is al jaren bek­end: min­der eten, gevarieerder eten, veel fruit en groente, matig met vlees en kool­hy­drat­en, slechts af en toe snoepen, en meer bewegen.

Maar daar gaat dit stuk­je niet over. Wat mij opviel in de bericht­gev­ing over het over­li­j­den van Mon­ti­gnac, en ook op de Ned­er­landse Wikipedia-pag­i­na over de man, is het vol­gende. De mensen die in de ban van zijn afs­lank­plan waren, wor­den “Mon­ti­gnac­cers” genoemd. En dat is een raar woord, met die dubbele c.

De Taalei­doscoop heeft wel eens eerder (bijvoor­beeld hier en hier) gekeken naar de won­der­lijke let­ter c. Die wis­selt van uit­spraak (“s” of “k”) afhanke­lijk van wat erop vol­gt. Bij een c gevol­gd door nog een c, klinkt de eerste c alti­jd als een k; de tweede hangt af van de vol­gende let­ter. Daarom klinkt de cc in accorderen als “k”, en de cc in accepteren als “ks”.

De cc in Mon­ti­gnac­cers zou dus óók als “ks” moeten klinken!

Maar ja, zoals dat gaat, er zijn uit­zon­derin­gen. Denk bijvoor­beeld aan het werk­wo­ord voor aan aer­o­bics doen, aer­o­bic­cen. Foeilelijk, maar het staat wel in Van Dale. Nog zo een­t­je: acces­soire. Dat zou je als “ak-ses-wa-re” moeten uit­spreken (denk aan het Engelse acces­so­ry) en som­mige mensen doen dat ook nog steeds, maar toch klinken die eerste twee let­ter­grepen bij de meeste Ned­er­landssprek­enden inmid­dels als “as-ses”.

Kor­tom, niet alle cc’s zijn gelijk. Maar de meeste houden zich nog steeds aan de basis­regel: een c klinkt als een s voor e en i, en als een k in bij­na alle andere gevallen (de com­bi­natie ch is bijvoor­beeld nog een uitzondering).

Gelukkig zal dit prob­leem zich niet voor­doen bij het over­li­j­den (na een lang, gezond en vervuld lev­en, natu­urlijk) van Son­ja Bakker. Haar acol­i­eten het­en gewoon “son­jabakker­aars”. Geen c’tje te veel!