Taalterm: Infix

De taal­term van deze week, infix, is niet vies van wat elle­bo­gen­werk. Voor in de rij staan is niet zijn ding, en achter in de rij staan al hele­maal niet. Nee, het infix voelt zich hele­maal thuis in het midden.

Definitie

Een infix is een woord­deel dat op zichzelf niets betekent, maar in een ander woord wordt toegevoegd om de beteke­nis te veranderen.

Of liev­er, om heel pre­cies te zijn: een infix komt te staan in een mor­feem. Dat is de “kern” van een woord, het kle­in­ste deel dat zelf­s­tandig beteke­nis draagt en niet verder opge­s­plitst kan worden.

Voorbeelden

In het Ned­er­lands komen infix­en niet voor. Je vin­dt ze bijvoor­beeld in het Ara­bisch en in som­mige Aus­troazi­atis­che tal­en. Toch kun­nen we je ook een voor­beeld geven dat iets dichter bij huis is, namelijk uit het Spaans. 

Net als in het Ned­er­lands kun je in het Spaans woor­den en namen verkleinen. Zoals wij van Willem het “kleine” Willem­p­je kun­nen mak­en, kun je in het Spaans van Edgar de verklein­vorm Edgar­si­to mak­en. In bei­de gevallen gebeurt de verklein­ing met een achter­voegsel: in dit geval met -pje in het Ned­er­lands en -sito in het Spaans.

Maar in spec­i­fieke vor­men van het Spaans, namelijk de tal­en van Hon­duras, Nicaragua en Cos­ta Rica, doen ze het anders. Daar komt er de infix -it- in zo’n verklein­wo­ord en wordt Edgar anders ver­vor­md: Edguí­tar. Op dezelfde manier wordt Óscar (“Oscar”) dan Osquí­tar (“Oscart­je”).

Zie je hoe het infix niet aan het mor­feem is geplakt, maar erin is gevoegd?

Mijn eigen naam zou dan niet Har­man­si­to wor­den, zoals ik vroeger als kind wel werd genoemd in de Domini­caanse Repub­liek, maar Har­mí­tan.

Twijfelgeval: infix of interfix?

Bij bepaalde meer­voudsvor­men zie je dat de meervouds‑s niet achter het woord wordt geplaatst, maar erin.

• Mijn oom en tante zijn echte piet­jes-pre­cies.
• Houd jij ook zo van leli­et­jes-van-dalen?

Ook in het Engels komt dit voor: 

• Many passers-by didn’t notice the zebra on the sidewalk.

Zijn zulke ingevoegde s’en infix­en? Strikt genomen niet, want ze zit­ten niet ín een mor­feem: ze zijn tússen twee woord­de­len ingevoegd. Daarmee zou je denken dat het inter­fix­en zijn. Maar dat klopt ook niet hele­maal, want die veran­deren de beteke­nis van een woord niet – en dat doen deze invoegsels wel.

Een twi­jfel­geval­let­je dus.

Etymologie

Dit is een mod­erne taal­term met een Lati­jnse bron:

• infix­um, van infigere (vas­thecht­en, insteken)

Weetje

Een infix is een voor­beeld van een affix.

Bek­endere vari­anten daar­van zijn het voor­voegsel (pre­fix), dat voor een woord komt zoals de a- in aso­ci­aal; en het achter­voegsel (suf­fix), dat na een woord komt zoals -heid in schoonheid.

Bonus-weet­je
Een ver­want ver­schi­jnsel van invoe­gen-in-een-ander-woord is ook de Taal­term van de week geweest: tmesis. Weten wat dat is? Klik hier!