Is een zooitje hetzelfde als een zootje? Denk aan “ergens een zooitje van maken” – kun je dan ook “ergens een zootje van maken”? En als een zooitje een kleine zooi is, hoe zit dat dan met zootje? Vragen te over… We zoeken het voor je uit!
Waar hebben we het over?
Van hetzelfde woord bestaan soms meerdere vormen. Als een daarvan in onbruik raakt, wordt het lastiger om te zien dat ze een gemeenschappelijke voorouder hebben.
Betekenis en gebruik
- Een zooitje of zooi is een onbepaalde (meestal grote) hoeveelheid van iets, of een rommeltje.
- Een zootje is een onbepaalde (meesteal grote) hoeveelheid van iets, of een rommeltje.
Zijn zooitje (met i) en zootje (zonder) dan helemaal synoniem? Heb je het simpelweg voor het kiezen? Nou… ja.
Voorbeelden
- Jan en Laura hebben een zooi vrienden uitgenodigd voor hun feest.
- In de schuur ligt nog een heel zootje voetballen en frisbees.
- Het is altijd een zooitje in de kamer van mijn zus.
- Heb je het bureau van Roderik gezien? Wat een zootje!
Even opletten
Om te snappen hoe zootje en zooitje aan elkaar verwant zijn, moet je terug naar het woord zo. Let wel, het zelfstandig naamwoord (de) zo, dat nu verouderd is. Een zo was volgens Van Dale een “hoeveelheid (voedsel) die tegelijk gekookt wordt of voor één maaltijd voldoende is”. Je kon dus een zo aardappelen hebben, of een zo rundvlees.
Net zoals je naast stro ook het woord strooi hebt, en naast vlo ook vlooi, zo kon je bijvoorbeeld in plaats van een zo vis ook een zooi vis zeggen.
En als je die twee varianten elk verkleint, kom je uit bij onze vrienden zootje en zooitje, die precies hetzelfde betekenen.
Weetje
In al mijn jaren als copy editor en redacteur heb ik gemerkt dat sommige mensen een uitgesproken voorkeur hebben voor zooitje óf zootje. Ik heb zooitje-mensen horen zeggen dat ze “zootje” maar raar vinden, en zootje-fans vinden “zooitje” soms maar kinderlijk klinken (hoewel ze dan weer geen moeite hebben met zooi).
Leuk! Ik dacht altijd dat zootje fout was maar kan zooitje niet snel uitspreken. ?
Ik denk dat als iemand het in een lopend gesprek zegt, het lastig wordt om te horen of ze nou “zootje” of “zooitje” zeiden…
En ik vermoed dat iedereen in feite ‘zootje’ zegt en ik blijf beslist ‘zooitje’ schrijven. Misschien soms wel ‘zooi’tje’.
Ik heb geleerd dat alleen “zootje” goed is en verbaas me nu dus dat zooitje ook goed gerekend wordt.
Ik vind dat het steeds ingewikkelder wordt met onze nederlandse taal, ik vind het dus niet vreemd meer dat de immigranten moeite hebben met onze taal, zeker om te schrijven.
J. Schulenklopper
In Nederland spreken en schrijven we Nederlands en iedereen die hier komt wonen als immigrant, ook de kinderen van .. die hier geboren worden, kan en zou het moeten leren zoals het hoort, (alleen ze hebben hier in 90%! van de gevallen gewoon geen zin in), net zoals een Nederlander zijn of haar best moet doen om de taal te leren van eigen land of eventueel nieuw land als emigrant.
Zoals het nu gaat worden alle woorden steeds verder vereenvoudigd om het de immigrant maar zo aangenaam mogelijk te maken, denkt u dat dit in andere landen ook voor Nederlanders gedaan wordt die naar het buitenland verhuizen?
In het algemeen neigen alle talen ernaar om gaandeweg steeds verder te standaardiseren, en dus te vereenvoudigen. De spelling wordt eenduidiger bijvoorbeeld, en onregelmatige werkwoorden worden regelmatig. Tegelijk groeien en veranderen talen ook (mede onder invloed van andere talen), en dat kan weer nieuwe vormen en verrijkingen met zich meebrengen.
Het is dus lastig om te zeggen of talen met de tijd steeds ingewikkelder of steeds simpeler worden, dat is een kwestie van balans en perspectief. En het is weinig productief om daar een waardeoordeel aan te koppelen. Taalverandering bestaat, zoals evolutie in de biologie, en dat zal altijd zo blijven.
Waar het wringt is dat verschillende generaties zo hun eigen gevoel hebben van “hoe het hoort”, meestal ingegeven door wat ze op school hebben geleerd. Ik ken bijvoorbeeld ouderen die nog steeds het woord “copie” met een c spellen, en dat zullen ze misschien blijven doen tot hun dood. Mijn oma vond dat het hard “woei” in een storm; ik snap wat dat betekent, maar heb geen probleem met “waaide”; en de tieners van vandaag weten mogelijk niet eens meer wat “woei” überhaupt betekent.
Maar de mensen die gevoelig zijn voor dit soort veranderingen zijn doorgaans de native speakers, in elke taal. Zij zijn degenen die volop door hebben dat hun taal verandert, en hoe. Voor sprekers van een andere taal is dat vaak niet zo relevant. Mensen die van huis uit Nederlands spreken zullen zich niet zo bezwaard voelen als in het Engels er een verandering in spelling, betekenis of gebruik optreedt. Zo zullen niet veel Hollanders zich gestoord hebben aan het feit dat a billion een paar decennia geleden in het Brits-Engels nog “een miljoen miljoen” betekende, en nu “duizend miljoen” (net als in het Amerikaans-Engels). En een Deen die in Portugal gaat wonen en Portugees leert, zal zich niet druk maken over de moderniseringen die die taal doormaakt, terwijl die voor de Portugezen zelf natuurlijk zeer voelbaar zijn.
Het schijnt dat het Nederlands een lastige taal is om als anderstalige volwassene te leren; toch ken ik meerdere mensen die dat zeer succesvol hebben gedaan. Maar er is geen sprake van dat de evolutie van het Nederlands een “doel” heeft, laat staan dat dat doel zou zijn om het nieuwe sprekers makkelijker te maken. Dat geldt voor alle talen. Nieuwe sprekers die zich een taal eigen maken zullen natuurlijk ook een invloed hebben op de ontwikkeling van die taal. Zo heeft bijvoorbeeld het Engelse woord ghost zijn h gekregen onder invloed van het Nederlands.
Maar dit is allemaal off-topic, als je kijkt naar het onderwerp van dit artikel. Hoogstens zou de scepticus of traditionalist kunnen zeggen dat de veranderingen die het Nederlands nu doormaakt “een zootje”/“een zooitje” zijn. Maar dat is vechten tegen de bierkaai, in een achterhoedegevecht. De taal zál veranderen, wat wij daar ook van vinden.
Als taalfouten in onze taal maar vaak en lang genoeg gemaakt worden, worden ze vanzelf correct Nederlands.
Dat is inderdaad waar, Arjen – en het is waar voor elke taal en in alle tijden. Het altijd voortgaande proces van taalverandering wordt door sommigen ervaren als “fouten”, daar doe je niets aan. En als die fouten eenmaal de standaard zijn worden, dan wordt de oudere vorm door anderen weer als “fout” gezien.