Oh, wat houden we ervan om dingen namen te geven! Dieren, bijvoorbeeld. Dat begint al als we heel klein zijn: dat is een kip, dat is een eend, dat is een gans… Maar als je wat ouder bent, leer je dat er daarboven nog een hele categorie woorden leeft, namelijk speciale woorden voor groepen dieren.
Zet maar genoeg koeien bij elkaar en je hebt een kudde. Word je omringd door irritant zoemende wespen? Dat is een zwerm. Onder water heet een grote groep haringen (of andere vissen) een school. Een hele hoop voorbijvliegende vogels zouden wel eens een vlucht regenwulpen kunnen zijn. En ga zo maar door. Zelfs mensen kunnen in een menigte bij elkaar komen.
Maar in het Engels kunnen ze er pas écht wat van. Met a pack of wolves zitten we nog op bekend terrein, en a herd of zebras zal je ook niet echt verbazen. A school of fish is al helemaal herkenbaar, en van a swarm of bees kijk je ook niet op, net zo min als van a flock of birds. Maar dan begint de pret pas…
Een paar voorbeelden
Om te beginnen met de kraaien uit de kop van dit verhaal: die komen samen in a murder of crows. In het Afrikaanse oerwoud zou je zomaar a band of gorillas kunnen tegenkomen in de oceaan a pod of dolphins. Ganzen zijn helemaal fraai: lopen ze samen op het land, dan vormen ze a gaggle of geese, maar zodra ze de lucht in vliegen (vaak in zo’n mooie V‑formatie) worden ze a skein of geese. En kijk eens naar deze vrolijke vriendjes.
Fretten kunnen nogal drukke diertjes zijn en een groep van deze beestjes heet dan ook a busyness of ferrets. Dat verzin je toch niet? Nou… wel dus.
Waar komen deze groepsnamen vandaan?
We moeten even terug naar het Engeland van de late Middeleeuwen. Toen hadden ze nog geen Netflix en heren van adel vermaakten zich dus met de jacht. Dat jagen was omgeven door allerlei tradities en rituelen, en ook door een heel eigen taalgebruik. (Denk aan het hedendaags Nederlands en de voetbaltaal die daar een aparte plaats in inneemt.)
Deze passie voor speciale jachtwoorden was in de 14e eeuw uit Frankrijk komen overwaaien, maar tegen het einde van de 15e eeuw hadden de Engelsen het verheven tot een hoge kunst. Het was eigenlijk een soort sport: kijken hoeveel verschillende termen je kunt verzinnen (en onthouden!) voor uiteenlopende soorten diergroepen. En het werd daarmee in zeker zin ook een geheimtaal – want als je niet behoorde tot de incrowd, viel je door je woordkeuze meteen door de mand.
De oudste bron voor deze groepsnamen is het Book of Saint Albans, dat werd uitgegeven in 1486 als Boke of Seynt Albans. Daarin komen ook bijzondere groepsnamen voor beroepen voor, maar die zijn nooit populair geworden. Een paar voorbeelden: a diligence of messengers, a blast of hunters, a subtlety of sergeants en a superfluity of nuns. Je ziet: de woordcombinaties (“een overbodigheid van nonnen” etc.) zijn gekozen met het nodige gevoel voor humor.
Een sluwheid apen
Ten slotte nog een paar voorbeelden van deze terms of venery. (Venery is een oud en inmiddels in onbruik geraakt Engels woord voor “jacht”.)
- a shrewdness of apes
- a descent of woodpeckers
- a cluster of spiders
- a convent of penguins
- a pandemonium of parrots
- a team of horses
- a cloud of grasshoppers
- a parliament of owls
Als je hier nog verder in wilt duiken, dan is deze pagina op Wikipedia een goede plaats om te beginnen. Daar bevind je je zeker in gezelschap van an alphabet of lexophiles!