Een douche voor de baby

De vrolijke tra­di­tie van de baby show­er is in de afgelopen decen­nia komen over­waaien uit Ameri­ka en is inmid­dels zo gebruike­lijk gewor­den dat de term net­jes inge­burg­erd is en gewoon in het Ned­er­landse woor­den­boek staat als babyshow­er. Eén woord, dat dan weer wel.

Maar waar komt deze term eigen­lijk van­daan en wat heeft hij in vre­desnaam te mak­en met een douche?

Ritueel

Eerst even dit. Wij mensen houden ervan om bepaalde momenten in het lev­en te bestem­pe­len als belan­grijk door ze te omk­le­den met rit­ue­len. Reli­gies doen dat al eeuwen met veel suc­ces – denk aan het doopsel, een peri­ode van vas­ten, de biecht, hoe en wan­neer je moet bid­den, welke kled­ing je draagt, wat je wel en niet mag of moet eten etc.

Maar ook in de seculiere wereld kun­nen we er niet omheen – denk aan ont­groenin­gen bij stu­den­ten­v­erenigin­gen, twee minuten stilte bij de doden­her­denk­ing, het jaar­lijkse func­tioner­ings­ge­sprek, …, oran­je uit­dossin­gen tij­dens een voet­balkam­pi­oen­schap (maar niet dit jaar), oliebollen bij oud en nieuw etc.

Overgangsrite

Veel van dit soort cul­turele tra­di­ties zijn ver­bon­den aan de Grote Gewricht­en in het lev­en: momenten waarop er iets fun­da­menteels veran­dert, begint of eindigt. De geboorte, het afs­tud­eren, een huwelijk, de pen­sioner­ing, de dood. Mijn gevoel is dat dat niet toe­val­lig is.

De over­gangsrites die deze ken­terin­gen omli­jsten, zijn van orig­ine heel func­tion­eel. Op deze momenten vin­dt er een wezen­lijke ken­ter­ing plaats in de dagelijkse struc­tu­ur van je bestaan. De spel­regels veran­deren. Wat je gewend was te doen, gaat niet meer op. Je moet jezelf “opnieuw uitvin­den”. En het is niet alti­jd makke­lijk om daarmee om te gaan. Een rite de pas­sage kan daar­bij helpen, als smeerolie.

Zo’n Groot Gewricht brengt immers, ook in de beste zin van het woord, de nodi­ge stress met zich mee. En het heeft niet alleen gevol­gen voor het indi­vidu in kwest­ie; ook zijn omgev­ing zal eraan moeten wen­nen. Daarom is het goed om de veran­der­ing luid en duidelijk te mark­eren, om haar daarmee ook meteen te bekrachti­gen en bestendi­gen. Boven­di­en zeg je met zo’n cer­e­moniële tra­di­tie: dit is niet de eerste keer dat dit gebeurt, het hoort erbij, het komt goed. En ten slotte biedt het een gele­gen­heid voor fam­i­lie en vrien­den om hun betrokken­heid te tonen: je staat er niet alleen voor, wij helpen je verder.

Je kunt je voorstellen dat iedereen die voor het eerst moed­er wordt – om maar eens een lukraak voor­beeld te kiezen – daar wel wat hulp bij kunt gebruiken. En zo komen we alweer in de buurt van onze babyshower.

Baby aan boord

Veel cul­turen ken­nen een tra­di­tie waar­bij een (aanstaande) moed­er in de peri­ode ron­dom de bevalling een bij­zon­der sta­tus geni­et en begeleid wordt door een groep oud­ere vrouwen. Die kun­nen haar dan helpen met alles van borstvoed­ing tot luiers ver­scho­nen. En een baby is een kosten­post, vraag dat maar aan elke jonge oud­er. Een beet­je extra hulp, in de vorm van (nut­tige) geschenken, is dan zeer welkom.

Ziedaar de ingrediën­ten van de mod­erne babyshow­er. In som­mige lan­den is het gebruike­lijk om de show­er te houden vóór de geboorte, zoals een bridal show­er ook plaatsvin­dt voor het huwelijk. In andere lan­den show­er je juist ná de geboorte, wan­neer je al die extra hulp en spul­let­jes het meest nodig hebt. Babyshow­ers zijn in veel gevallen nog een exclusief feestje voor de moed­er en haar vrouwelijke vriendin­nen en fam­i­liele­den, maar het wordt steeds gebruike­lijk­er om ook de vad­er en man­nelijke vrien­den en fam­i­lie erbij te betrekken. Voor een overzicht van de ver­schil­lende gebruiken en tra­di­ties kun je deze pag­i­na op Wikipedia (Engels) lezen.

Goed, maar dan rest nog de vraag: waarom noe­men we zo’n babyritueel nu een show­er?

Schoer of schouw

De eerste stap heb je al gezien: het Ned­er­landse babyshow­er komt van het Engelse baby show­er. Het baby-deel van die term spreekt voor zich, maar waar de show­er van­daan komt is niet zek­er. Er zijn in ieder geval twee kandidaat-theorieën.

De eerste is dat show­er inder­daad ver­wi­jst naar iets wat naar bene­den stort, als een douche of een regen­bui (rain show­er). In dit geval gaat het dan om de cadeaus voor de moed­er of oud­ers. In het Engels is to show­er some­one with gifts een heel gang­bare uit­drukking, en het kan ook over­drachtelijk gebruikt wor­den: to show­er some­one with praise. Er is ook een link met het Ned­er­lands, want het oude woord scho­er betekent: regenbui.

De andere the­o­rie is dat show­er ver­want is aan het woord show, lat­en zien. Denk ook aan het Ned­er­landse schouw, zoals in schouw­burg. In dat geval zou het erom gaan dat de aanstaande moed­er haar trotse buik “toont” aan de gas­ten – of de baby zelf, als die al geboren is.

Die bei­de verk­larin­gen zouden ook van toepass­ing kun­nen zijn op de term bridal show­er, die miss­chien oud­er is dan baby show­er. Deze term, die je dus zou kun­nen ver­tal­en als “bruidss­cho­er” of “bruidss­chouw”, is net als baby show­er in gebruik vanaf het begin van de 20e eeuw.

Shower 2.0

Inmid­dels is het woord show­er in de zin van “feest met cadeaus ter gele­gen­heid van een bij­zon­dere gebeurte­nis” een heel eigen lev­en gaan lei­den. Er zijn babyshow­ers en bridal show­ers, dat heb je al gezien – en bruidsshow­er is al ges­ig­naleerd in het Nederlands.

Verder draaien we onze hand niet om voor een wed­ding show­er (bruide­gom ook welkom) en, als het toch mis­gaat, een divorce show­er of breakup show­er (ex niet welkom). En wie een kind kri­jgt zon­der zelf zwanger te zijn geweest kan alti­jd nog geni­eten van een adop­tion show­er. Na je studie… een grad­u­a­tion show­er? Check.

En zo is de cirkel weer rond. Al deze show­ers zijn riten die een Groot Gewricht mark­eren, net als een house­warm­ing. Miss­chien is het gewoon toe­val dat show­er het woord is dat hier­voor de race heeft gewon­nen. Zou warm­ing een kans hebben gehad op een vergelijk­bare taal­car­rière? Waarschi­jn­lijk niet, want “bridal warm­ing” en “baby warm­ing” klinken toch een beet­je… té knus.