Als kleurenblinde moet ik dit stukje eigenlijk niet schrijven: ik luister sowieso al met enige verwondering naar de hoeveelheid kleuren en kleurnuances die anderen om mij heen in de wereld blijken te ontdekken. En dit verhaal gaat nota bene over niets minder dan de kleur van alles!
Maar kleurenblind of niet, voor ons allen is het uitgangspunt hetzelfde: wat wij “kleur” noemen is niets anders dan (al dan niet weerkaatste) golven van elektromagnetische straling die ons oog bereiken en door onze hersens omgezet worden in iets wat we leren herkennen als “groen”, “geel” etc.
Het voor de mens zichtbare spectrum van licht reikt van rood en oranje aan de ene kant (lichtgolven met een relatief laag energieniveau) tot blauw en paars aan de andere kant (hoog energieniveau). Maar wat is dan toch de kleur van “alles”?
Een universele selfie
Laat het maar aan astronomen over om daarop het antwoord te vinden. Want verreweg het meeste licht in het universum komt niet van gloeilampen, tl-buizen of ledlampjes, maar van sterren. En die sterren geven verschillende kleuren licht af – weer: afhankelijk van het energieniveau.
In 2001 besloten twee sterrenkundigen aan Johns Hopkins University in de Verenigde Staten, Karl Glazebrook en Ivan Baldry, om op basis van onze kennis van het universum te bepalen wat de gemiddelde kleur is die al die astronomische objecten bij elkaar afgeven. In 2002 hebben ze hun berekeningen nog iets aangepast en gecorrigeerd, en nu weten we dus wat de kleur is van – nou, alles, het universum.
Dit is hem.
Oftewel: als het heelal een selfie zou nemen, dat zag die er zo uit. Maar ja, hoe noem je zo’n kleur?
Creatief met kleur
Ga even mee op een kleine omweg. Er zijn ontelbaar veel “kleuren” elektromagnetische straling die onze ogen niet kunnen onderscheiden, zoals ultraviolet (daar krijg je zonnebrand van), microgolven (in je magnetron) en infrarood (die voelt je huid als warmte). En dan zijn er nog eens miljoenen kleuren licht die we wel kunnen zien.
Met standaardnamen als rood, geel, blauw, groen, bruin, paars en oranje kom je dus niet heel ver. Ook de lijst met namen die gebaseerd zijn op pigmenten die van oudsher gebruikt worden in verf – zoals karmozijn, oker, en kobalt – is op een gegeven moment op. Verreweg de meeste kleuren hebben dus geen eigen naam.
Maar we doen ons best en proberen voor het gemak zo veel mogelijk kleurtinten van een fraaie benaming te voorzien. Kijk maar eens naar deze kleine selectie van kleurnamen die allemaal met een A beginnen.
Je ziet: je moet een beetje creatief worden, maar dan heb je ook wat.
En dan de rest nog…
Voor alle kleuren (dus ook de kleuren zonder naam) gebruiken we daarnaast een meer wetenschappelijke aanduiding. Daar zijn veel verschillende benaderingen voor, maar drie systemen die veel gebruikt worden om een kleur te definiëren zijn:
- een verhouding van de basiskleuren rood, groen en blauw (RGB)
- een verhouding van de basiskleuren cyaan, magenta, geel en zwart (CMYK)
- een hexadecimale RGB-code die bestaat uit een # gevolgd door zes letters en/of cijfers
Een paar voorbeelden:
- Zwart is RGB (0, 0, 0) of CMYK (0, 0, 0, 100) of #00000
- Oranje is RGB (135, 206, 235) of CMYK (0, 35, 100, 0) of #FFA500
- Hemelsblauw is RGB (255, 165, 0) of CMYK (43, 12, 0, 8) of #87CEEB
Cafeïne als inspiratie
Nu is dat allemaal mooi en aardig, maar wat we in 2002 nog niet hadden (dat zou ook wel heel toevallig geweest zijn!) was een naam voor die nieuw ontdekte kleur van het heelal. Wat we wel hadden waren de kleurcodes:
- RGB (255, 248, 231)
- CMYK (0, 2.7, 9.6, 0)
- #FFF8E7
Karl Glazebrook besloot om lezers van de krant The Washington Post te vragen om suggesties en al snel stroomde zijn inbox vol met alles van Cappuccino Cosmico en Astronomer Almond tot Big Bang Beige en Skyvory.
Uiteindelijk kozen Glazebrook en Baldry voor een suggestie van lezer Peter Drum: Cosmic Latte.
Drum kreeg het idee toen hij in de krant de oproep – en dus de kleur – zag terwijl hij bij Starbucks zat. Het viel hem op dat de kleur van het universum nogal leek op de kleur van de latte die hij aan het drinken was. En zo zie je: het heelal heeft de kleur van een koffie extra verkeerd… Suiker erbij?