Bij spellingtoetsen op school en in dicteeteksten is “stiekum” een geliefd woord, omdat het vaak fout geschreven wordt. Wacht even, of moest dat nou toch “stiekem” zijn?
Waar hebben we het over?
Van sommige woorden zijn er meerdere schrijfwijzen in omloop. Maar dat wil nog niet zeggen dat ze dan ook allemaal “correct” zijn.
Betekenis en gebruik
- Stiekem is een bijvoeglijk naamwoord en bijwoord en betekent: heimelijk, in het geniep.
- Stiekum is een alternatieve schrijfwijze van stiekem die al lange tijd in gebruik is, maar nog steeds als fout geldt.
Voorbeelden
- Wist jij dat Mara en Henry al jaren een stiekeme relatie hebben?
- De directeur dacht dat hij stiekem het budget van onze afdeling kon verlagen.
Let op! In het eerste voorbeeld is stiekem een bijvoeglijk naamwoord (het zegt iets over de relatie); in het tweede voorbeeld is het een bijwoord (het zegt iets over verlagen).
Even opletten
De verwarring over de spelling van dit woord komt niet uit de lucht vallen. Er zijn weliswaar meer woorden die eindigen op een onbeklemtoonde -em die klinkt als [-um], zoals balsem en bloesem; maar er zijn veel meer woorden met die [-um] klank aan het eind waarvan de spelling eindigt op -um. Veel daarvan komen uit het Latijn: centrum, datum, stadium, jubileum, aquarium, etc.
Het kan zijn dat daarom de spelling stiekum voor veel mensen meer “natuurlijk” lijkt.
Weetje
De spelling “stiekum” wordt door Nederlandse woordenboeken en spellinglijsten niet als correct gezien, maar in het Duits is de vertaling van stiekem wel degelijk stiekum. Je zou “stiekum” dus ook als germanisme kunnen zien.
Goedemiddag. Stukje met genoegen gelezen. Paar opmerkingen met uw welnemen :
Stiekem (eig. sjtiekem) komt uit het Bargoens/Jiddisch evenals geteisem, majem en ponem. Eigenlijk gek dat het wél Mokum is.
Een woord is een germanisme als het echt aan het Duits ontleend in het Nederlands is terechtgekomen zoals eerstens en aankleven; unheimisch is hier te lande in zwang als een verbastering van unheimlich – hoe je dat zou moeten noemen laat ik graag aan u over.
Met vriendelijke groeten,
Gerard Jager
Leuk artikel en leuke reactie hierboven (of straks hieronder misschien wel). Afhangend van hoe stiekem mijn onderwerp is, schrijf ik stiekEm of stiekUm. Jammer dat stiekUm fout is! Het was juist mooi geweest om de graad van hoe erg iets verborgen is, aan te geven. Zo schrijf ik soms ook voor de grap ‘georven’, omdat ik dat zo’n mooi woord vind. Ik schrijf het dan cursief omdat dat echt niet correct is. Dat van stiekum misschien een idee voor een volgende taalhervorming?
Dank je voor je reactie, Sophia. Wat leuk dat je stiekem én stiekum gebruikt, maar dan met verschillende betekenissen. Als je dat lang genoeg volhoudt en genoeg mensen dat ook doen, wordt het vanzelf “correct”!
Dank je wel en dat is waar Harman! Ik ben het er overigens niet mee eens hoor, om als taalkundige maar alles goed te gaan rekenen wat mensen zeggen of schrijven. We hebben inmiddels bijna geen taal meer over. Ik heb ook taal gestudeerd en moest leren dat het zo hoort, maar vind dat we onze taal (talen) mooi mogen en eigenlijk ook wel moeten houden!
==>Wist jij dat Mara en Henry al jaren een stiekeme relatie hebben?
Ik vind “stiekeme” niet gepast als adjectief !! Het “klinkt” niet goed.
Het moet “heimelijk/stiekem een relatie hebben” zijn !!
==> De directeur dacht dat hij stiekem het budget van onze afdeling kon verlagen.
Dit is correct: stiekem is geen adjectief…
mvg
Hugo
Ieder heeft zo zijn taalgevoel, dat zie je maar weer. Intussen wordt stiekem wel degelijk zowel als bijwoord als als bijvoeglijk naamwoord gebruikt in de levende taal – en zo staat het woord ook in het woordenboek.