Taalterm: Pleonasme

De taal­term van deze week, pleonasme, laat liev­er geen twi­jfel bestaan over wat hij bedoelt. Toch heeft hij soms ook aan één woord genoeg.

Definitie

Bij een pleonasme gebruik je meer woor­den dan nodig, waar­bij de beteke­nis van het ene woord al besloten ligt in een ander woord.

Vaak wordt dat als stilis­tisch “slordig” gezien, maar je kunt een pleonasme ook opzettelijk gebruiken, bijvoor­beeld omdat dat poëtisch is of om ergens nadruk op te leggen.

Voorbeelden

• Het oude opaat­je stru­ikelde en viel naar bene­den.
• Bij deze luxe par­fum­set kri­jgt u nu een gratis cadeau.
• Vol­gens Marieke is ‘hart­stochtelijke Ital­i­aan’ een pleonasme.
• De witte sneeuwvlokken dwar­relden in het ochtendlicht.
• Het is weer bij­na tijd voor mijn apk-keur­ing.

Etymologie

Wij kre­gen dit woord van het Franse pléonasme, maar de bron is Grieks:

• pleonas­mos (meer dan genoeg, over­bod­ig; van pleon [meer])

Weetje

Niet elk pleonasme is een com­bi­natie van woor­den. Je hebt ter­men die het hele­maal alleen kun­nen, zoals toekom­st­plan­nen – je kunt immers geen plan­nen voor het verleden maken!