De taalterm van deze week, parabel, is slimmer dan hij lijkt. Op het eerste gezicht denk je misschien: hij vertelt me gewoon een simpel verhaaltje. Maar als je er goed over doordenkt, zit er altijd meer achter dan je eerst dacht.
Definitie
Een parabel is een symbolisch verhaal dat vaak plaatsvindt in de herkenbare dagelijkse realiteit, en dat bedoeld is om een filosofisch, ethisch of religieus idee te verduidelijken.
Een ander woord voor parabel is gelijkenis. Het idee is dan ook dat de toehoorders of lezers in het verhaal een les herkennen die ze toe kunnen passen in hun eigen leven.
Voorbeelden
- Je kunt veel superheldenfilms zien als moderne parabels over de innerlijke strijd tussen goed en kwaad.
- De Bijbelse parabel van de Barmhartige Samaritaan laat zien dat je ook een verachte vreemdeling als “naaste” kunt zien.
- Het kinderboek ‘Raad eens hoeveel ik van je hou’ is een parabel over de grote toewijding waarmee ouders voor hun kind zorgen.
Van de klassieke oudheid tot de moderne tijd: simpele verhalen als verpakking voor een diepere wijsheid zijn van alle tijd (zie ook het bonusweetje hieronder). Maar het woord parabel wordt vaak vooral geassocieerd met de verhalen uit het Nieuwe Testament waarin Jezus een verhaal vertelt aan zijn volgers om een complex idee behapbaar te maken. Kijk hier voor een overzicht van deze parabels.
Etymologie
Deze taalterm voert terug op het Latijnse parabola en dan op het Griekse parabole, dat “vergelijking” betekent:
- para- (naast, tegenover) + bole (worp, straal)
Een “para-bel” is dus letterlijk een “naastwerping” of een “zij-aan-zij plaatsing” waardoor je het een met het ander kunt vergelijken.
Weetje
Het zal je niet verbazen dat ook het wiskundige woord parabool deze Griekse herkomst heeft. De lijn van een parabool lijkt immers op het “vliegtraject” door de lucht als je iets van je af werpt.
Parabel en parabool vormen dus een doublet.
Bonusweetje: De parabel is maar een van verschillende vormen van symbolische vertellingen (“zinnebeeldige verhalen”). Andere voorbeelden zijn de fabel, de mythe, de allegorie en het sprookje. Er is veel overlap tussen deze vertelvormen, dus je kunt ze niet altijd netjes zwart-wit van elkaar onderscheiden.