De woorden recent en recentelijk zijn familie van elkaar, maar ze worden anders gebruikt. En hoewel ze niet onderling uitwisselbaar zijn, kun je een van de twee tóch ook gebruiken in de betekenis van de andere. Wat is precies het verschil, en hoe pas je deze woorden toe?
Waar hebben we het over?
Woorden met een verwante betekenis maar een afwijkend grammaticaal gebruik kun je makkelijk door elkaar halen.
Betekenis en gebruik
- Recent is een bijvoeglijk naamwoord dat betekent “kort geleden”, “net gebeurd”, “van de laatste tijd”. Hiermee zeg je iets over een zelfstandig naamwoord in de zin.
- Recentelijk is een bijwoord en betekent “onlangs”, “laatst”. Hiermee zeg je iets over een werkwoord in de zin.
Voorbeelden
- In een recent artikel schrijft de auteur over zijn bijna-doodervaring.
- Deze foto’s moeten van recente datum zijn.
- Ons bedrijf is recentelijk overgenomen door de concurrent.
- We hoorden pas recentelijk dat hij overleden was.
Zie je het patroon? In de eerste twee zinnen zegt recent iets over de zelfstandige naamwoorden artikel en datum. En in de volgende twee zinnen zegt recentelijk iets over de werkwoorden overgenomen en hoorden.
Even opletten
Voor beide woorden geldt dat ze ook wel eens in de huid van hun tegenhanger kruipen. Maar er is wel een verschil.
Het gebruik van recentelijk als bijvoeglijk naamwoord geldt als fout of, guller, als “minder correct”. Je kunt combinaties als “een recentelijke aankoop” en “onze recentelijke ontmoeting” dus beter vermijden.
Maar het omgekeerde komt veel vaker voor en wordt breed geaccepteerd. Je gebruikt recent dan als bijwoord, in combinaties als “wij zijn recent nog op vakantie geweest” en “ik heb hem recent gesproken”.
Weetje
Het Nederlands heeft het woord recent in de jaren 1830 overgenomen uit het Frans (van récent). Maar recentelijk is een meer recente (!) afgeleide van het Engelse recently (in de jaren 1920), waarbij de Engelse uitlang -ly (voor bijwoorden) is vervangen door de vergelijkbare Nederlandse uitgang -lijk.