Organise vs. Organize

In Engelse tek­sten kom je het woord organ­ise ook tegen in de spelling orga­nize, met een z. Nou ja, het hangt er een beet­je van af welke soort Engels je het meest leest. We zouden ook kun­nen zeggen: in Engelse tek­sten kom je het woord orga­nize ook tegen in de spelling organ­ise, met een s. Wat is pre­cies het verschil?

Waar hebben we het over?

Het Engels kent veel vari­anten. Die komen gro­ten­deels overeen, maar er zijn ook min of meer struc­turele ver­schillen, zoals de spelling van werk­wo­or­den die eindi­gen op -ise of -ize.

Betekenis en gebruik

• Organ­ise is de spelling voor het Engelse woord voor organ­is­eren die in het Brits-Engels het meest gang­baar is.
• Orga­nize is de spelling voor het Engelse woord voor organ­is­eren die in het Amerikaans-Engels de stan­daard is.

Er is één grote uit­zon­der­ing op deze regel, en dat zijn de woor­den­boeken van Oxford. Dat is een vooraanstaande taalau­toriteit in Enge­land, maar zij geven de voorkeur aan de -ize spelling.

Voorbeelden

• Is John organ­is­ing next week’s meet­ing? [BrE]
• The festival’s orga­ni­za­tion was flaw­less. [AmE]

Even opletten

Dezelfde vuistregel (-ise is Brits-Engels, -ize is Amerikaans-Engels) geldt voor veel andere woor­den, zoals:

• realise / realize
• civilise / civilize
• gen­er­alise / generalize
• ster­ilise / sterilize

Ver­wante woor­den vol­gen dan dezelfde gron­dregel. Dus:

• real­i­sa­tion / realization
• civil­i­sa­tion / civilization
• gen­er­al­i­sa­tion / generalization
• ster­il­i­sa­tion / sterilization

Weetje

In de meeste gevallen zit je met deze basis­regel goed. Maar er zijn uit­zon­derin­gen. Zo zijn er woor­den die alti­jd met een z gespeld wor­den, zoals size; en woor­den die alti­jd met een s gespeld wor­den, zoals com­pro­mise.

Bonus-weet­je:
Er zijn ook woor­den die eindi­gen op -yse en -yze, en daar­bij die je het­zelfde ver­schil. Zo gelden analyse en paral­yse als Brits-Engels en ana­lyze en par­a­lyze als Amerikaans-Engels.