De taalterm van deze week, anafoor, is een soort Jeckyll & Hyde. Aan de ene kant heeft hij er helemaal geen moeite mee om in herhaling te vallen. Maar aan de andere kant denkt hij soms ook: weet je wat, ik zeg het deze keer gewoon heel anders.
Definitie
Een anafoor of anafora is een stijlfiguur waarbij je steeds de woorden aan het begin van opeenvolgende zinnen (of zinsdelen) herhaalt.
Je kunt zo een keten van stellingen maken die met een rode draad aan elkaar verbonden zijn. Door de herhalingen krijgt die tekst iets muzikaals: je voelt een bepaald ritme bij het horen of lezen van de woorden.
Tip! Lees ook de Taalterm van de week over een verwante stijlfiguur: de epifoor.
De term anafoor heeft daarnaast nog een andere, ook taalkundige, betekenis. Eigenlijk is dit dus een dubbele taalterm van de week! Daarover straks meer. Maar eerst:
Voorbeelden
- Zonder jou is alles in mijn leven killer. Zonder jou is alles plotseling veel stiller. Zonder jou is wat voorheen vertrouwd was, niet vertrouwd.
- Dag huis, dag tuin, dag opbergschuur.
Een ander voorbeeld van het gebruik van de anafoor is te lang om hier uit te schrijven, maar wel heel beroemd. In zijn toespraak in Washington op 28 augustus 1963 herhaalde de Amerikaanse mensenrechtenactivist Martin Luther King Jr. steeds dezelfde woorden aan het begin van opeenvolgende zinnen: I have a dream. Deze anafoor was zo succesvol dat de hele rede inmiddels bekend staat als de “I have a dream”-speech.
Etymologie
Deze term hebben we uit het Latijn overgenomen, maar de bron is Grieks: anaphora betekent “verwijzing”.
- ana (terug) + pherein (dragen)
Weetje
Je las het net al: een anafoor is een stijlfiguur, maar er is nóg een taalkundige betekenis voor dit woord. Deze is strikt grammaticaal.
Een anafoor is een verwijswoord dat refereert aan iets wat al eerder in de tekst genoemd is. In de zinnen hieronder is hij de anafoor die verwijst naar “mijn broer” en is dat de anafoor die verwijst naar de voorgaande zin (en dus naar het niet starten van de auto).
- Toen mijn broer binnenkwam, zag ik meteen dat hij zijn schoenen verkeerd om had aangetrokken.
- Vanmorgen wilde mijn auto niet starten. Dat is de reden dat ik te laat op kantoor was.