Biljart heeft bijna iets wiskundigs. Een niet al te grote groene tafel, vier banden, drie ballen in minstens twee kleuren, twee spelers, ieder één keu, klaar. Simpel, toch? Ja, totdat je het zelf gaat proberen. Dan blijkt ineens behoorlijk lastig.
Zo is het ook met de vraag welk onbepaald lidwoord je in het Engels moet gebruiken. Is het a – of toch an?
Het basisregeltje dat iedereen in zijn hoofd heeft lijkt zo simpel. Sluit je aan op een klinker? Dan gebruik je an. Is het een medeklinker? Dan ga je voor a. Daarom is het I own a car en That is an understatement. Simpel, toch?
Nou, nee. Niet helemaal.
Het gaat om de klank, niet om de letter
Tot nu toe hebben we, om in biljarttermen te blijven, twee ballen op tafel gelegd en met een ferme tik de ene bal tegen de andere aan laten rollen. Maar wil je punten scoren, dan moet je caramboleren, en dan heb je de volledige taalregel nodig.
Waar het om draait is niet of het woord na a of an begint met een klinker, maar of het begint met een klinkerklank. Zo ja, dan gebruik je an; zo niet, dan a.
Medeklinker aan het begin
Bijna alle woorden die openen met een medeklinker beginnen ook met een medeklinkerklank. Het is dan ook a man, a plan, a canal. (Deze drie voorbeelden zijn niet helemaal willekeurig gekozen. Wil je weten waarom? Kijk dan ook eens hier door de Taaleidoscoop en lees daarna deze Taalterm van de week.)
Tot zover lijkt alles nog goed in de hand te houden. Maar er zijn uitzonderingen, en die beginnen allemaal met een h, een letter die in het Engels op twee verschillende manieren uitgesproken kan worden. In woorden als hotel en hovercraft klinkt die zoals de Nederlandse h, maar in woorden als hour en honest hoor je hem ineens niet meer.
Het is dus:
- We stayed at a hotel on Language Street.
- Would you like to own a hovercraft?
- He arrived an hour too late.
- She is an honest person.
Want: in de laatste twee gevallen hoor je aan het begin van het woord dat volgt op an een klinkerklank, geen h‑klank.
Klinker aan het begin
En het is al niet beter gesteld met woorden die openen met een klinker: die beginnen ook niet allemaal met een klinkerklank.
Dat komt allereerst door de letter u. Aan het begin van een woord klinkt die in het Engels soms als een klinker (understudy, update), en soms als een y‑achtige medeklinker (university, useful).
Het is dus:
- That movie star began her career as an understudy at the local theater.
- Did you see that there’s an update to iOS?
- Ella enrolled in a university program.
- That was a useful suggestion!
Maar ook de letter o doet mee. Die gedraagt zich nog wel normaal in woorden als oversight en outspoken, maar woorden als one en once openen met een soort w‑klank.
Dus:
- I’m sorry, that was an oversight on my part.
- Sid is an outspoken critic of the President.
- He has a one-track mind.
- This is a once-in-a-lifetime opportunity.
Ja, dan zien die keu, twee spelers, drie ballen en vier banden er ineens een stuk gecompliceerder uit.
Cijfers en afkortingen
Maar het kan nog ingewikkelder (ja echt), want er zijn ook nog cijfers en afkortingen. Ook hier geldt de regel dat je niet moet kijken naar wat er staat, maar dat je moet luisteren naar hoe het klinkt.
Het is:
- John squeezed his report into a 4-page summary.
- In an 11-minute speech, the Prime Minister outlined her plans.
Altijd even opletten, dus.
En dan de afkortingen: de letters f, h, l, m, n, s en x zijn medeklinkers, maar hun namen beginnen in het Engels met een klinkerklank. En ook hier kom je weer de letter u tegen, waarvan de naam in het Engels klinkt als “you”.
Je zegt en schrijft dan ook:
- an MBA degree
- an NFL match
- a UN resolution
Samenvattend
Toch is het eigenlijk vrij simpel. Let gewoon niet meer op hoe een woord er op papier uitziet; je moet het hardop uitspreken. Ogen dicht en goed luisteren.
Hoor je een klinker? An. Niet? A.
Dat is alleen een foefje dat aan de echte biljarttafel nooit zal werken, want met je ogen dicht… ga je geheid door het laken heen.