Het is al jaren zo dat zowat 100% van alle leerlingen op de middelbare school het vak Engels in het eindexamenpakket heeft zitten. Veel Nederlanders kunnen dan ook een heel behoorlijk gesprek voeren in die taal. En dat is maar goed ook, want het Engels is de lingua franca van de wereld, dus die kun je maar beter op zak hebben.
Maar een behoorlijk gesprek kunnen voeren is één ding; je zou eigenlijk ook behoorlijk moeten kunnen schrijven. En dan stuit je op die onvoorspelbare Engelse spelling, en op de verschillende soorten Engels die er zijn.
Een dubbeltje op zijn Engelse kant
Een steeds terugkerende moeilijkheid is bijvoorbeeld het verdubbelen (of niet) van medeklinkers in Engelse werkwoorden. Bijvoorbeeld:
- Is het we have developped of we have developed?
- Schrijf je we have controlled of we have controled?
Nog een bekend voorbeeld: is het travelling of traveling? Nou, eigenlijk allebei. Hoezo dat? Nou, travelling is Brits-Engels en traveling is Amerikaans-Engels.
Veel Nederlanders vinden dat die Amerikanen wat raar doen met hun enkele l, en denken dat de Britten zich netjes houden aan de regels. Om met Obelix te spreken: “Rare jongens, die Amerikanen”. Maar het tegenovergestelde is waar.
Hoe zit dat?
De regel is vrij ingewikkeld, maar zeker niet ondoorgrondelijk. Hij gaat zo: in het Engels verdubbelt de laatste medeklinker alleen bij werkwoorden die aan drie voorwaarden voldoen:
- ze eindigen op een medeklinker die
- voorafgegaan wordt door een enkele klinker (een u na een q telt niet als aparte klinker) en
- de klemtoon moet liggen op de laatste lettergreep
Bijvoorbeeld
Een paar voorbeelden kunnen dit duidelijker maken.
Voorbeeld nummer één: to control is een werkwoord dat voldoet aan alle voorwaarden. Het eindigt op een medeklinker (l) die voorafgegaan wordt door een enkele klinker (o) en het heeft de klemtoon op de laatste lettergreep. Het is daarom:
- he is controlling
- he has controlled
Voorbeeld nummer twee: to develop eindigt ook op een medeklinker ℗ voorafgegaan door een enkele klinker (o), maar het heeft de klemtoon niet op de laatste lettergreep. Het voldoet dus niet aan alle drie voorwaarden en krijgt daarom geen verdubbeling:
- we are developing
- we have developed
Nog twee testjes.
To conceal heeft de klemtoon op de laatste lettergreep en het eindigt op een medeklinker (l), maar die wordt voorafgegaan door twee klinkers (ea); het is dus:
- she is concealing something
- she has concealed something
Ook to equip heeft de klemtoon op de laatste lettergreep, en het eindigt op een medeklinker ℗ voorafgegaan door twee klinkers, maar een van die klinkers is een u die volgt op een q. Die u telt niet mee, en de i die erop volgt telt dan als enkele klinker; het is daarom:
- we are equipping
- we have equipped
De l als uitzondering?
Mocht dit alles nu nog te veel duizelen – het is iets waar je snel aan went. Kijk maar, hier volgt nog een makkelijk voorbeeld.
Net als to develop eindigt to travel op een medeklinker voorafgegaan door een enkele klinker, en heeft het de klemtoon niet op de laatste lettergreep. Het voldoet niet aan voorwaarde nummer 3 en krijgt geen verdubbeling. Het is daarom:
- I am traveling
- I have traveled
En het Amerikaans-Engels houdt zich daar ook netjes aan. Maar de Britten, die denken daar anders over. Zij hebben namelijk besloten dat alle werkwoorden die eindigen op een l voorafgegaan door een enkele klinker verdubbeld worden, ongeacht de klemtoon en ongeacht de regels.
De Britten schrijven dus:
- travelling en travelled
- cancelling en cancelled
- labelling en labelled
- etc.
De Amerikanen, intussen, doen alles zoals het hoort en schrijven gewoon:
- traveling en traveled
- canceling en canceled
- labeling en labeled
- etc.
Rare jongens, die Britten.