Vroeger waren een alinea en een paragraaf twee heel verschillende dingen. Tegenwoordig… ook nog wel, maar het onderscheid is niet helemaal duidelijk meer. Hoe zit dat?
Waar hebben we het over?
In het “Verhaal van Alinea en Paragraaf” wordt roet in het eten gegooid door het Engelse woord paragraph. Dat betekent namelijk… zowel alinea als paragraaf!
Betekenis en gebruik
- Een alinea is een deel van een grotere tekst dat begint op een nieuwe regel. Op een toetsenbord begin je meestal een nieuwe alinea door op Return te drukken.
- Een paragraaf is een inhoudelijk onderdeel van een groter document dat kleiner is dan een hoofdstuk (bij een rapport bijvoorbeeld) of een artikel (bij een wettekst bijvoorbeeld), vaak genummerd en soms aangeduid met het symbool §.
Een alinea is dus een element in de tekstuele structuur van een tekst, en een paragraaf een element in de inhoudelijke structuur.
Voorbeelden
- Een alinea kan uit slechts één zin bestaan.
- In de afgelopen eeuw zijn alinea’s in romans steeds korter geworden.
- Een paragraaf kan uit slechts één alinea bestaan.
- In de statuten staat ook een paragraaf over de bedrijfsopvolging.
Even opletten
Het Engelse paragraph is een homoniem dat alinea én paragraaf betekent. De twee betekenissen zijn verwant (het zijn beide tekstdelen), maar het onderscheid is er wel degelijk. Nederlanders komen paragraph vooral tegen in de meest gebruikelijke betekenis (alinea), maar denken bij dat woord natuurlijk het eerst aan hun eigen paragraaf, dat er qua vorm aan verwant is. Ziedaar de bron van de verwarring.
Weetje
Omdat een alinea een paragraph is en een paragraph een paragraaf is – volg je hem nog? – zijn steeds meer Nederlanders paragraaf gaan gebruiken in de betekenis van alinea. Zozeer zelfs dat de Dikke Van Dale dit gebruik nu ook heeft opgenomen and de jongste betekenis van paragraaf. Nog even en alinea wordt overbodig…