Gevangenis

Mor­gen gaan wij ons nieuwe hond­je ophalen, en met zo’n dartele vier­voeter kom je ineens ook in een wereld vol nieuwe woor­den terecht. Voor alle speelt­jes, voed­ing en toe­be­horen ron­dom de hond zijn er spe­ciale woor­den, maar er is er een­t­je die ik er even uit wil lichten.

Bench.

Ik herin­ner me uit de tijd dat ik als tiener een hond had niets dat lijkt op een “bench”. Mijn hon­den sliepen gewoon in een mand of op een deken. Of lekker tussen mijn benen op de grond, ter­wi­jl ik tv aan het kijken was.

Kamerkennel?
Kamerken­nel?

Maar tegen­wo­ordig, zo heb ik begrepen, moet een hond een bench hebben. Toen ik dat hoorde, dacht ik meteen aan het Engelse woord bench, en stelde ik me een soort bankje voor hon­den voor. Niets is min­der waar. Want een bench, dat is een kooi. Puur en sim­pel, een kooi met tralies. In een onbarmhar­tige bui zou je zeggen: een hon­dengevan­ge­nis voor thuis. Van Dale geeft als syn­on­iem: kamerkennel.

Nou zal zo’n bench best voorde­len hebben bij het opvoe­den van je vier­voeter tot een socia­bele, gehoorzame kom­paan. Maar waarom heet zo’n ding een “bench”? (Een bench, nog­maals, is een bankje.) Het antwo­ord ligt nogal voor de hand: bench is in het Ned­er­lands een eufemisme voor kooi. Je ver­mi­jdt er het woord cage mee.

Maar daarmee is het ver­haal nog niet af. Want als je denkt dat een bench in het Engels wél een cage heet, dan heb je het mooi mis. Ook daar bedi­ent men zich van een eufemisme om de gevan­genisas­so­ci­atie te ver­mi­j­den. Een Engelse bench heet een crate. Een krat, dus.

Er is hier is bij­zon­ders aan de hand. In het Engels is het nog vrij recht­toe rech­taan: het onpret­tige woord cage wordt ver­me­den met het eufemisme crate. Als je dat een-op-een overzet naar het Ned­er­lands, dan zou je dus het ongewen­ste woord kooi ver­van­gen door het eufemisme krat.

Toch is dat ken­nelijk nog niet genoeg; miss­chien klinkt in onze taal “krat” nog te proza­ïsch, onin­ter­es­sant. En daarom wordt er boven op dat eufemisme nog een sti­jl­figu­ur gewor­pen: de over­stap naar een alter­natief woord met een (ver­meend) chi­quere uit­stral­ing. (Ik weet niet of er voor deze sti­jlvorm een offi­cieel woord bestaat, maar het is ver­want aan de hyper­bool.) En in dit geval is dat dus ook nog een buiten­taals woord, zoals bij het gebruik van sale in plaats van “uitverkoop”.

Hmm, ik denk dat ik mijn bench maar “box” ga noemen.

Abonneer
Laat het weten als er
guest

7 Comments
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Dani

Ein­delijk een Ned­er­lan­der die begri­jpt dat dit ver­war­rend is :)

Ik ben Brits, en vond dit een van de meest ver­war­rende woor­den waar­van mijn Ned­er­landse schoo­noud­ers verwacht­ten dat ik het moest begri­jpen (want “het is toch Engels?”). Het Ned­er­landse woord ‘kooi’ kende ik al. Ik snapte dus hele­maal niet waarom je een kooi een bench zou noe­men. “Het zal weer een merk­naam zijn,” dacht ik, een merk die ik als geen hon­den­mens niet kende. Ik dacht aan de mak­ers van buitenkleding…

Een ander woord dat al voor ver­war­ring had gezorgd was namelijk ‘pem­per’ (Pam­per: het merk Pam­pers, met geen e‑klank maar a‑klank en een s aan het eind, is weliswaar bek­end in Groot-Brit­tan­nië, maar is daar geen zelf­s­tandig­naam­wo­ord gewor­den.) Deste­meer ver­war­rend omdat je in een­zelfde zin het woord ‘nap­py’ zou gebruiken, en het Ned­er­landse woord ‘luier’ kende ik al wel.

Harman

Dank je voor je feed­back, Dani!

Ik kan me je ver­war­ring goed voorstellen. Zelf zou ik voor “luier” weer “dia­per” zeggen, maar ik ben dan ook met Amerikaans-Engels groot geworden.

Een andere pet peeve van mij is het Engelse woord idea, wat heel veel Ned­er­lan­ders con­se­quent uit­spreken als “aai-die”. Oftewel, in het Engels, ID, iden­titeits­doc­u­ment. Menig Engelssprek­ende zal ze hebben horen zeggen, “I have a good ID” en dan denken: fijn voor je, ik heb ook een paspoort.

Dani

Ja, excus­es, ik had “ik” moeten zeggen i.p.v. het algemene “je”. Mijn inter­esse in Amerikaans Engels is gegroeid sinds ik in Ned­er­land woon. Ik ben ook docent Engels, dan hoor ik ook daaraan te denken. 

Gelukkig kri­jg ik daar­door de kans om meerdere mensen per jaar te lat­en weten hoe je ‘idea’ uit­spreekt. Ik denk niet dat ik ooit een groep of klas heb gehad waar dat niet nodig was :)

Edddd

Zo herken­baar! Mijn tiener­zoon heeft net een hond gekre­gen (bij zijn moed­er) en vertelde me dat ze net een nieuwe bench had­den gekocht. Ik had het woord al vak­er geho­ord en kon me inmid­dels indenken dat er geen bankje mee werd aange­duid. Toen ik hem aan de lijn had (m’n zoon, aan de phone dus en niet de hond) vroeg ik hem een foto te mak­en en te appen. En jawel, het is gewoon een kooi. Mijn ver­war­ring richt zich eve­neens op zow­el de term ‘bench’ als op het gebruik ervan in een woonkamer. Een mand zou mijn voorkeur geni­eten. Dat lijkt me com­fort­a­bel­er voor een hond en het staat veel gezelliger.
Overi­gens, idea komt mij ook bek­end voor. Ik leerde pas Ned­er­lands op mijn acht­ste lev­en­s­jaar, daar­voor sprak ik Engels (in Ameri­ka). Soms is wat Ned­er­lan­ders ervan mak­en hilar­isch, soms tenenkr­om­mend. Groet!

Arjen

Als twee­t­al­ig opgevoed per­soon kri­jg ik ook jeuk aan mijn taalor­gaan van de “bench” voor hon­den. Ik weiger dit woord te gebruiken voor de kooi.
Gelukkig hebben we een kat en die zit in de volière :)