December is een maand van traditie en controverse. Het begint met Sinterklaas (en de eeuwige vraag: kan Zwarte Piet nou wel of niet door de beugel?). Aan het eind komen Kerstmis (hoe verdelen we die dagen nou weer tussen de verschillende families, feesten en borrels?) en oud en nieuw (moeten we echt zoveel geld aan vuurwerk uitgeven terwijl er ook mensen zijn die niet eens hun medicijnen kunnen betalen?).
En ergens daartussenin piepen er nog twee taaltradities met bijbehorende controverse tussendoor: het Groot Dictee der Nederlandse Taal en de verkiezing van het Woord van het Jaar. Het Groot Dictee is gisteren uitgezonden, maar daar maak ik geen woorden meer aan vuil; dat heb ik al in een van de eerste Taaleidoscopen gedaan.
Nee, dan het Woord van het Jaar. Ook daar heb ik al eens eerder over geschreven, maar dit jaarlijks terugkerende So You Think You Wanna Be Holland’s Next Top Word-spektakel verdient wel enige verse aandacht. Dit jaar vindt Van Dale dat selfie het Woord van 2013 is (een selfie is een zelfportret dat je maakt met de camera van je mobiel of tablet). Het alternatief dat Kees van Kooten gisteren voorstelde, het palindroom “otofoto”, vind ik als Nederlands Woord van het Jaar al een stuk leuker.
Ik ben er geen fan van om zo’n Woord van het Jaar door een verkiezing te laten bepalen, zoals Van Dale doet. Jan Gemiddeld is immers geen deskundige. Vraag de vox populi wie de grootste Nederlander aller tijden is, en je krijgt Pim Fortuyn op nummer 1. Tel uit je verlies.
Een verkiezing is veel meer op haar plaats bij het zoeken naar het Kinderwoord van het jaar, zoals de Belgische tv-zender Ketnet deed. Daar was de winnaar: yolo, you only live once. Ik heb vertegenwoordigers van de doelgroep bij mij thuis wonen, en die heb ik dit inderdaad meer dan eens horen zeggen. Voor zo’n competitie geldt alleen wel dat “yowo” (w = win), dus volgend jaar moet er weer een ander Kinderwoord komen.
In de Engelstalige wereld zijn er meerdere Words of the Year. De makers van de Oxford-woordenboeken zijn het (zonder verkiezing) eens met Van Dale en kiezen selfie als hun jaarwoord. Dat woord was al in 2002 gesignaleerd, maar heeft dit jaar een opmerkelijke opmars gemaakt. Hun collega’s bij de uitgeverij Collins nemen de meer lexicografische route en gaan voor geek – een woord dat volgens de redacteuren nu definitief de overstap heeft gemaakt van scheldwoord naar geuzennaam, meer synoniem aan expert dan nerd. Ze hebben hun definitie dan ook navenant aangepast.
De mensen bij het Amerikaanse Merriam-Webster hebben gekeken naar welk woord de grootste toename had in online zoekopdrachten op hun site, en dat was science. En online woordenboek Dictionary.com kiest weer een andere invalshoek. Hun Word of the Year is het woord dat volgens hen de actualiteit van 2013 het best vervat: privacy.
Zo zie je maar, het ene Woord van het Jaar is het andere nog niet. Als ik er zelf eentje uit mocht kiezen, zou dat koningslied zijn. Een woord zonder precedent (in deze betekenis) vóór 2013 – en een woord dat, gezien het tumult om de tekst van het lied, inmiddels verbonden is aan een besef dat de kwaliteit van taalgebruik er wel degelijk toe doet. Maar eh… heeft onze koning eigenlijk wel een selfie gemaakt op 30 april?