Volgende week begint Nederland weer aan de keuze van het Woord van het Jaar. Van Dale organiseert de boel vanuit deze website, en in ware Idols/X‑Factor/Dichter des Vaderlands/Got Talent/Grootste Nederlander/Dansen op het IJs/Beste Idee/Popstars-traditie valt deze eer in Nederland te beurt aan de winnaar van een publieksverkiezing.
Ik vind dat onzinnig. Sterker nog, ik denk dat het uitschrijven van zo’n verkiezing het alleen maar waarschijnlijker maakt dat de winnaar juist niet het woord van het jaar is. Vorig jaar was kredietcrisis toch wel hét woord van 2008, maar nam swaffelen de trofee mee naar huis. Sex sells, ook hier.
Nee, dan het Engelse woord van het jaar. Meerdere instanties kiezen er een, maar dan is die keuze wel toevertrouwd aan een panel van deskundigen, vaak redacteuren van een groot woordenboek of taalinstituut.
Afgelopen maand wees de New Oxford American Dictionary bijvoorbeeld als Word of the Year 2009 aan: unfriend. (Je “ontvriendt” iemand als je ze schrapt als “vriend” op een netwerkwebsite als Facebook of Hyves.)
In de afgelopen twintig jaar zijn vaker woorden verkozen die heel kenmerkend waren voor het tijdsgewricht waarin ze opkwamen. Voorbeelden: subprime, metrosexual, information superhighway, het voorvoegsel e-, millennium bug en 9–11.
Het Engels heeft veel minder dan het Nederlands de neiging om te willen vasthouden aan één enkele “correcte” vorm van een woord. Ik vind het dan ook prachtig om te zien dat er online over dit Word of the Year meteen een hele discussie ontstaan is. Namelijk: moet unfriend niet defriend zijn? Sommigen reageren verbaasd op unfriend en zeggen dat ze eigenlijk alleen defriend kennen. Weer anderen beweren precies het tegenovergestelde. Beide termen komen veelvuldig op internet voor, al heeft unfriend wel de meeste Google-hits.
Dit soort discussies klinken mij als muziek in de oren. Taal is niet een eenvormig, monolithisch, onwrikbaar ding. Taal leeft en kronkelt en het borrelt in zijn buik. Taal is een veelkoppig, kameleontisch dier, en via deze worsteling tussen nieuwe woorden kun je even met een stethoscoop naar het kloppende hart van het beest luisteren.
En nu maar hopen dat de Van Dale-variant van ons eigen Woord van het Jaar deze keer zijn titel waardig mag zijn. In een concurrerende strijd heeft Onze Taal inmiddels al zijn eigen winnaar gekozen: twitteren. The Global Language Monitor is het daarmee eens: Twitter is ook hun Top Word of 2009.
Zijn ze daarmee een jaartje te laat? Misschien wel, want de wereld is alweer een stap verder: er zijn nu ook verkiezingen voor de Tweet of the Year. Mijn stem gaat naar het eerste twitterbericht uit de ruimte…