Tweede Doosdag

Het is van­daag Tweede Ker­stdag. Een offi­ciële feestdag, maar geen ker­stdag in de religieuze kalen­der – want daar is dit de dag van Sint-Ste­fanus, en dát vieren we van­daag niet. Tweede Ker­stdag is dus gewoon een hand­i­ge benam­ing voor een seculiere feestdag die min of meer toe­val­lig valt na de “eerste” kerstdag.

Hoewel, hoe toe­val­lig is dat? Ned­er­land is bij lange na niet het enige land met een extra ker­stdag. Dit is in veel Europese lan­den een vri­je dag, heel vaak ook met een naam die equiv­a­lent is aan “de tweede ker­stdag”. Maar in veel lan­den (zoals Oost­en­rijk, de Tsjechis­che Repub­liek, Ier­land en Polen) wordt van­daag wel degelijk Sint-Ste­fanus­dag gevierd.

Een geval apart vor­men de meeste lan­den van het Britse Gemenebest, het Verenigd Koninkrijk voorop. Daar wordt 26 decem­ber gevierd als Box­ing Day. Een wat merk­waardi­ge naam, want wie gaat nu op de dag na Ker­st­mis voor zijn lol een rob­bert­je bok­sen? Good will towards all, en dan een upper­cut erachteraan?

Nee, natu­urlijk niet… De box in Box­ing Day is een heuse doos. Geen “Bli­je Doos” voor het kin­neke Jezus, maar een soort ker­st­pakket. Hoewel de herkomst van de term niet met zek­er­heid is vast te stellen, heeft het waarschi­jn­lijk wel iets te mak­en met het geven van geschenken aan ondergeschikten.

Miss­chien gaan de wor­tels wel zo ver terug als de antieke Romeinse wereld – voor het Chris­telijke tijd­perk, dus. De Romeinen vier­den rond de win­ter­zon­newende een serie feesten die de Sat­ur­nal­iën heet­ten, ter meerdere glo­rie van de god Sat­ur­nus. Daarin zetten ze de wereld op zijn kop: de meesters kleed­den zich in de kleren van hun slaven en ander­som, en de meesters bedi­en­den de slaven ook aan tafel. Gokken werd tijdelijk toeges­taan, de scholen bleven dicht, en er werd rijke­lijk gedronken, gegeten en gefeest.

Bij de Sat­ur­nal­iën hoorde ook het gebruik dat de meesters hun slaven geschenken gaven, als dank voor de bewezen dien­sten in het afgelopen jaar. Het is goed mogelijk dat dit gebruik in de lat­ere gek­er­s­tende Romeinse wereld – en daar­na in de Chris­telijke mid­deleeuwen – een voorzetje was voor het bli­jven geven van cadeaus aan bedi­en­den en hori­gen op de dag na kerst.

Nu even fast-for­ward naar onze Box­ing Day. De box in kwest­ie kan een alms box (aal­moezen­doos) geweest zijn bij kerken, voor ker­st­giften aan de armen. Of een Christ­mas Box waarmee han­del­slieden in de dagen voor kerst giften ophaalden bij hun klanten (is de kran­ten­be­zorg­er al bij jou langs geweest voor zijn jaar­lijkse extraat­je?). Of een cadeau­doos waarin bazen en werkgev­ers hun per­son­eel een bedankje gaven rond Ker­st­mis. Of een men­gel­moes van allemaal.

Hoe dan ook, onze huidi­ge Tweede Ker­stdag werd zo in veel Engelssprek­ende lan­den een dag voor werkne­mers om hun werk-ker­st­cadeaut­je open te mak­en – van zijn doos te ont­doen, zeg maar. Miss­chien was Unbox­ing Day een pre­ciezere naam geweest.

Dus laat je bok­shand­schoe­nen in de kast, en als er nog een paar verd­waalde cadeaus onder de korst­boom liggen – unbox­en nu! Ik wens je een Vrolijke Doosdag.