Vanochtend had besteedde elk tv-nieuwsprogramma aandacht aan de dood van horecaondernemer Sjoerd Kooistra. In het NOS Journaal van 8 uur legde Marieke de Vries uit dat de kroegmagnaat een conflict had met bierbrouwer Heineken. Jarenlang hadden ze samengewerkt, maar, zo zei De Vries, “blijkbaar is er een zware kink in die kabel gekomen, in de relatie met Heineken”.

Dat er een spreekwoordelijke kink in de kabel kan zitten, prima. Maar of die kink ook zwaar kan zijn? Ik betwijfel het.
“Er zit een kink in de kabel” is een idiomatische uitdrukking, net als “nu komt de aap uit de mouw” en “op hete kolen zitten”. Een idioom bestaat uit woorden die elk hun eigen betekenis hebben, maar waarvan de specifieke combinatie iets anders betekent dan de optelsom van de afzonderlijke woorden. Dus als iemand tegen je zegt dat iets een blok aan zijn been is, dan bedoelt hij niet dat er een blok aan zijn been hangt. Een beetje vreemd is het wel…
Een kink in de kabel is ook zo’n uitdrukking. Er kán natuurlijk een kink in een echte kabel zitten, maar meestal is dat niet wat er bedoeld wordt. Als er een kink in de kabel komt, dan heb je een probleem, dan loopt iets niet zoals gepland.
Maar het punt is dat zo’n kink, spreekwoordelijk of niet, uit kabel bestaat. De kink is dus even zwaar als de kabel, het is alleen de vorm die anders is. Er kan niet zoiets zijn als een “zware kink” in de kabel. Onze innig beminde NOS-correspondente bedoelde dat “zware” als een versterkende trap. En bij een ander idioom had dat ook best gekund. Ik kan me bijvoorbeeld voorstellen dat iemand een zwaar blok aan zijn been heeft. Maar een zware kink, nee.
Het woord kink, trouwens, betekent gewoon “slag” of “draai” – zoals in een touw of kabel. Het is verwant aan het woord konkel, dat hetzelfde betekent. Het werkwoord konkelen voert ook terug op diezelfde betekenis van “draaien”. Een kink of konkel, voor de goede orde, is dus géén knoop.
En wij zeevarende Hollanders hebben het woord kink in de zeventiende eeuw geëxporteerd naar verschillende andere talen, zoals het Engels, het Frans en het Zweeds. In het Engels betekent kink nog steeds “kink” in de touw-zin van het woord. Maar beter bekend is kinky, dat daarvan is afgeleid.
Een kinky kabel of touw ziet er vreemd en verdraaid uit, en het woord kreeg er in de negentiende eeuw dan ook een betekenis bij: “raar” of “excentriek”. Daarvandaan was het een kleine stap naar kinky in de zin van “seksueel gewaagd of pervers”, dat ongeveer een halve eeuw geleden opdook.
Terug naar het NOS Journaal. Misschien vond Marieke de Vries zelf ook dat een konkel niet zwaar kan zijn, want in de uitzending van 9 uur was de kink al uit de kabel verdwenen…