Taalterm: Porte-manteauwoord

De taal­term van deze week, porte-man­teau­wo­ord, is een soort vri­jwillige Siamese tweel­ing. Hij wil graag het beste van bei­de werelden in zich vereni­gen, en daar leeft hij ook naar. Gaan­deweg ontwikkelt hij daar­bij een heel eigen stijl.

Definitie

Een porte-man­teau­wo­ord (of kortweg: porte-man­teau) maak je door delen van andere woor­den aan elka­ar te plakken en zo een hele­maal nieuwe term te smeden.

Porte-man­teau­wo­or­den wor­den ook wel meng­wo­or­den of vlecht­wo­or­den genoemd. Je kunt ze ook zien als een voor­beeld van samen­trekking.

Voorbeelden

• break­fast + lunch = brunch
• infor­matie + enter­tain­ment = infotainment
• vecht­en + echtschei­d­ing = vechtscheiding

Etymologie

Wij hebben deze term uit het Engels overgenomen, waar deze soort woord­vond­sten port­man­teaus het­en. De term is ver­zon­nen door Lewis Car­roll, de schri­jver van Alice in Won­der­land.

Een port­man­teau is in het Engels een kof­fer die uit twee com­par­ti­menten bestaat die samen één opsla­gruimte vor­men. Als taal­term is port­man­teau dus een metafoor die ver­wi­jst naar de opbouw van zo’n kof­fer. In het Ned­er­lands kom je daarom ook wel de benam­ing “kof­fer­wo­ord” tegen.

Het Engelse woord port­man­teau komt oor­spronke­lijk uit het Frans:

• porte-man­teau (kap­stok voor jassen, van porter [dra­gen] en man­teau [jas]

Weetje

Soms wor­den porte-man­teau­wo­or­den ook gebruikt als bij­naam voor bek­ende stellen. Denk aan Brad Pitt + Angeli­na Jolie = “Brangeli­na”.

Bonus-weet­je
Het Engelse woord port­man­teau (in de huidi­ge taalkundi­ge beteke­nis) is ver­zon­nen door Lewis Car­roll, de schri­jver van Alice in Won­der­land. In het ver­volg op dat boek, Through the Look­ing Glass, legt Hump­ty Dump­ty aan Alice uit hoe som­mige onz­in­wo­or­den in het gedicht “Jab­ber­wocky” gemaakt zijn, namelijk: door twee andere woor­den te com­bineren.

Als voor­beeld zegt hij dat slithy is ontstaan uit slimy and lithe. Het is dus “like a port­man­teau – there are two mean­ings packed up into one word.” Hier gebruikt hij de term port­man­teau dus expli­ci­et als vergelijk­ing of metafoor, maar lat­er is het een eigen lev­en gaan lei­den als taal­term.SaveSaveSaveSave