De woorden omdat en opdat schelen maar één letter. Toch kun je ze beter goed uit elkaar houden, want ze zijn zeker niet onderling uitwisselbaar. Sterker nog: afhankelijk van de context kunnen ze bijna elkaars tegenovergestelde zijn! Hoog tijd dus om even onder de motorkap te kijken.
Waar hebben we het over?
Voegwoorden verbinden zinnen of zinsdelen met elkaar, en de keuze voor het ene of het andere voegwoord kan de betekenis van de boodschap totaal veranderen.
Betekenis en gebruik
- Omdat is een voegwoord waarmee je aangeeft dat iets de oorzaak of reden is dat iets anders gebeurt.
- Opdat is ook een voegwoord, maar hiermee geef je aan dat iets met een bepaald doel gebeurt.
Omdat is een voegwoord van causaliteit en is min of meer synoniem met “aangezien”.
Opdat is een voegwoord van doel en is min of meer synoniem met “met het doel dat” of “teneinde dat”.
Voorbeelden
- Ik kom niet naar het feest, omdat ik niet van harde muziek houd.
- Jens gaat wel en doet oordopjes in, opdat hij zijn oren beschermt.
In sommige gevallen kun je zelfs kiezen welk woord je in de zin zet. Maar wees je er wel van bewust dat je daarmee de betekenis van de zin helemaal verandert:
- Oma geeft ons snoepjes omdat wij vaak op bezoek komen.
→ onze bezoekjes zijn de reden dat oma ons snoep geeft - Oma geeft ons snoepjes opdat wij vaak op bezoek komen.
→ oma geeft ons snoep om ervoor te zorgen dat we op bezoek komen
Even opletten
Er is een ander voegwoord waarmee omdat wel eens in de clinch ligt: doordat. De “omdat-doordat” vraag hebben we al eens eerder door de Taaleidoscoop bekeken, en wel in deze TaalTip.
Weetje
Het woord opdat klinkt wat formeel en zal zeker door de jongere generatie niet snel spontaan gebruikt worden. In veel gevallen kun je ook prima uit de voeten met zodat.