‘De’ geeft geen Krim(p)

Met de recente aandacht voor de Russische militaire manoeuvres aan de Zwarte Zee is ook een interessant taalfenomeen weer boven komen drijven. Want het schiereiland waar het allemaal om te doen is heet de Krim. De Krim. En de Krim ligt in de Oekraïne. Of toch in Oekraïne?

Het gebruik van het bepaald lidwoord – de of het – in geografische namen is een taalvorm met een lange staat van dienst. Er zijn dan ook voorbeelden te over: de Veluwe, het Verenigd Koninkrijk, de Libanon, de Congo. Als je die eerste twee voorbeelden wel oké vindt klinken maar de laatste twee nogal ouderwets, dan ben je niet alleen. De trend is om deze lidwoorden steeds meer weg te laten. Maar alleen in bepaalde gevallen.

Er zijn een paar vuistregels voor het wel/niet gebruiken van een bepaald lidwoord bij een geografische naam. We plaatsen meestal géén lidwoord bij namen van continenten (Europa, Azië), steden en landen (Rotterdam, Tokio, Canada, Botswana), eilanden (Sicilië, Ameland) en provincies of deelstaten (Flevoland, Beieren).

We gebruiken meestal wél een lidwoord bij bergen en gebergten (de Vesuvius, de Pyreneeën), bossen en (oer)wouden (het Zwarte Woud, het Amazoneregenwoud) en rivieren, kanalen, meren, zeeën en oceanen (de Nijl, het Noordzeekanaal, het Victoriameer, de Noordzee, de Stille Zuidzee).

Meer en zijn ook uitzonderingen. Aardrijkskundige namen die meervoudig zijn krijgen een lidwoord, ook als het een land of eilandengroep betreft: de Verenigde Staten, de Antillen. Je gebruikt ook een lidwoord als in de naam van een land de staatsvorm genoemd wordt: de Dominicaanse Republiek, het Verenigd Koninkrijk. Streken en departementen komen in beide vormen voor (de Veluwe, de Dordogne, Twente, Andalusië).

Wat dan nog overblijft zijn landen zoals de Libanon, de Sudan, de Oekraïne en de Congo – en natuurlijk een schiereiland als de Krim. Een eeuw geleden was het gebruikelijk om die allemaal mét lidwoord te schrijven, maar het taalgebruik verandert voortdurend en de eerste vier zijn hun de in rap tempo aan het kwijtraken.

Ergens vind ik dat jammer; ik houd nu eenmaal van de ouderwetse klank van die namen-met-lidwoord (net zoals ik woorden als gezwind en kloek charmanter vind dan snel en dapper).

Een laatste voorbeeld. In zowel Pakistan als India is er een provincie die Punjab heet. Oorspronkelijk was dit één geheel, een grote landstreek die nog steeds wordt aangeduid met “de Punjab”. De etymologie van die naam verklaart ook meteen het gebruik van het lidwoord: de Punjab betekent: het land van de vijf rivieren.

Maar of de Krim nu in Russische of Oekraïense handen eindigt, ik hoor nog niemand spreken over het schiereiland “Krim”. Houden zo.