Deze week zetten we een taalterm in het zonnetje, metonymie, die van zichzelf nogal bescheiden is. Hij staat namelijk direct zijn plaats af aan een ander. Al kun je het ook omdraaien en zeggen dat hij juist heel ambitieus is!
Definitie
Metonymie is een stijlfiguur waarbij de naam van het ene object of concept wordt vervangen door de naam van een ander object of concept dat daaraan verwant is of er deel van uitmaakt.
Dat klinkt ingewikkeld, maar dat is het niet. Het komt erop neer dat je een bepaald idee aanduidt via iets anders wat ermee te maken heeft (of er een onderdeel van is).
Voorbeelden
In de zinnen hieronder zijn de volgende termen weggelaten of vervangen door een metoniem: de regering, de werken van en alcoholische drank.
- Den Haag heeft nog niet op de golf van stakingen gereageerd.
- Ik heb Proust niet gelezen.
- Het lukt Frits maar niet om van de fles af te blijven.
Etymologie
Wij kregen het woord van het Frans, waar métonymie al sinds de 16e eeuw voorkomt. De wortels gaan terug op het Latijn en uiteindelijk het Grieks:
- meta- (verandering) + onoma (naam)
Weetje
Metonymie is ook een term in de psychiatrie. Het beschrijft hoe patiënten met een schizofrene aandoening soms een taalstoornis hebben waarbij ze gangbare woorden vervangen door een ongepast alternatief, zoals vrouw door wijf.