Deze week kijken we naar een taalterm, ellips, die heel efficiënt is en niet van overbodige ballast houdt. Liever een onsje minder dan een onsje meer. Want soms heb je aan een halve zin al genoeg.
Definitie
Een ellips is een vorm van formuleren waarbij je een deel van de tekst weglaat, maar op zo’n manier dat de lezer of gesprekspartner nog steeds begrijpt wat je bedoelt.
Voorbeelden
Deze zinnen missen allemaal een paar woorden, maar toch snap je direct wat ze betekenen:
- Hoe dan ook, lang verhaal kort: het plan gaat niet door.
- Eind goed, al goed.
- Heb je ook zin in een patat met?
- De hond of de kat heeft geplast in de gang.
Je ziet dat deze zinnen de lezer of luisteraar tijd besparen door een langere formulering te omzeilen. Namelijk: “om een lang verhaal kort te maken”, “Als het eind goed is, is alles goed” en “patat met mayonaise”.
Het laatste voorbeeld is een bijzonder (en veel voorkomend) geval van ellips. Het werkwoord heeft slaat hier namelijk terug op twee verschillende woorden: zowel hond als kat. Zo vermijd je de volledige bewoording De hond heeft geplast in de gang of de kat heeft geplast in de gang.
Etymologie
Via het Latijn (ellipsis) leiden de wortels van dit woord terug naar het Grieks:
- elleipsis (tekortkoming, weglating), van leipein (laten, weglaten)
Weetje
In de wiskunde is een ellips een tweedimensionale meetkundige figuur die eruitziet als een uitgerekte cirkel.