De taalterm van deze week, gedachtestreep, heeft geen haast. Sterker nog, hij zegt vaak: wacht even, wacht even, ik moet je nog iets interessants vertellen. Daar neemt hij ook graag de tijd voor, want hij wil wel weten dat hij je volledige aandacht heeft.
Definitie
Een gedachtestreep is een leesteken dat eruitziet als een liggend streepje (-), maar dan langer (–).
Je kunt gedachtestreepje op meerdere manieren gebruiken.
- Met een enkele streep markeer je een inhoudelijke omslag in de tekst, alsof je heel kort stopt en zegt “en let nu even op…”.
- Met twee gedachtestrepen kun je een stuk van de zin uitlichten, zoals je dat ook met twee komma’s of haakjes kunt doen.
In beide gevallen is het effect dat je met de gedachtestrepen een deel van de tekst extra onder de aandacht van de lezer brengt, alsof je er even een spotlight op zet.
Voorbeelden
- Deze appeltaart is even lekker als die van oma – maar dan zonder boter.
- Deze appeltaart – waar géén boter in zit – is even lekker als die van oma.
- Ons bedrijf is supersnel gegroeid – en dat is allemaal dankzij jullie inzet.
- Ons bedrijf is – dankzij de inzet van jullie allemaal – supersnel gegroeid.
Etymologie
Het woord gedachtestreep probeert de werking van dit interpunctieteken letterlijk te vatten: bij het streepje pauzeer je als het ware even om een nieuwe stap in de gedachtegang onder de aandacht te brengen.
Weetje
Gedachtestreepjes heten in het Engels hyphens en je hebt ze in twee maten: korter (–) en langer (—). Die heten in het Engels respectievelijk een en dash en een em dash.
In het Nederlands en het Brits-Engels zie je meestal de korte soort, met een spatie ervoor en erna (zoals in de voorbeelden hierboven); in het Amerikaans-Engels vind je meestal de lange versie, zonder spaties ervoor of erna.
- Our company has grown incredibly fast – thanks to your hard work. (BrE)
- Our company has grown incredibly fast—thanks to your hard work. (AmE)
- This apple pie – which is made without butter – is just as tasty as grandmother’s recipe. (BrE)
- This apple pie—which is made without butter—is just as tasty as grandmother’s recipe. (AmE)