Stel, je maakt een film. En die film doet het goed. Er wordt wat geld verdiend, en dan zijn er slimme lieden die zeggen: laten we dat nog eens doen. Om meer geld te verdienen.
Dan maak je nog een film op basis van hetzelfde idee. Film II, zogezegd. Dan heb je twee films die een beetje bij elkaar horen. Samen kun je die een tweeluik noemen. Het origineel en het vervolg.
Diezelfde slimme lieden komen natuurlijk ook op het idee om nog een film te maken. Film III dus. Dan heb je drie films, die je samen een drieluik of trilogie noemt. Dat is een mooi woord, trilogie. Het stamt uit het Grieks en is samengesteld uit de delen tri- (drie) en logos (verhaal).
De filmwereld is dol op dit soort trio’s. Zo heb je drie keer Back to the Future, Bourne, Spider-Man, Pirates of the Caribbean, Jurassic Park etc. Maar soms willen die fijne slimme lieden er nog een vierde film aan vast plakken. Dat kan natuurlijk, maar waar blijf je dan met je “drie + verhaal”? Je moet dan toch echt overstappen op “vier + verhaal”.
Dat klinkt misschien simpel, maar dat is het niet. Kennelijk.
Want een paar jaar geleden al viel mijn oog op een dvd-box met daarin de vier films uit de Alien-serie. Tot mijn verbazing werden die samen, in het Engels, een quadrilogy genoemd. Ik was verbaasd omdat het woord “quadrilogy” helemaal niet bestaat. Tenminste, het bestond niet totdat de marketingcowboys van de filmstudio het verzonnen. Maar nu zie ik ook al dvd-boxen van X‑Men, Terminator en Die Hard die “quadrilogy” heten. Dat rare woord is dus blijkbaar geen stille dood gestorven, zoals ik verwacht had.
Want ik zou gewoon gezegd hebben: tetralogie. Of, in het Engels: tetralogy. Dat woord bestaat al sinds de oude Grieken en betekent simpelweg: een verhaal uit vier delen. Al in de vijfde eeuw voor Christus werden er tetralogieën ten tonele gevoerd bij de Attische Dionysia, de festiviteiten in en rond Athene om de god Dionysos te eren. Ze bestonden uit drie tragediën en een saterspel (een soort blijspel).
Tetra-, dat zal je niet verbazen, is het Griekse voorvoegsel voor “vier”. Maar waarom zijn onze filmvrienden dan overgestapt naar een zelf verzonnen woord met zijn Latijnse tegenhanger, het prefix quadri-? Misschien denken ze dat meer mensen dat snappen, vrijelijk associërend met vergelijkbare woorden als kwadrant, quad bike en quatre-mains. Maar jij en ik weten wel beter, toch?
Lang leve tetralogie, een woord voor vierluik dat al ruim twee millennia meegaat. Dat is pas een diehard…