Taaleidoscoop

Verdrietje zonder vlees

Het zijn van die dingen waar je je waarschijnlijk niet druk over moet maken. Maar toch gaat er bij mij een alarmbelletje rinkelen telkens als ik iemand hoor zeggen: Daan is vegetarisch.

Nou ja, “druk maken” is een groot woord – maar het is een van mijn pet peeves: Daan is niet vegetarisch, zijn dieet is het! Aan Daan zit heus wel wat vlees, anders was het niet goed met hem gesteld…

(Overigens, verzin maar eens een fatsoenlijke vertaling voor pet peeve. Ik vind het een prachtige en nuttige term, maar de voorzet die Van Dale doet, “gekoesterd verdrietje”, kan echt niet door de beugel.)

Goed, mensen zijn dus niet vegetarisch, maar vegetariër. Nu zijn er vegetariërs die af en toe ook vis of gevogelte eten. Strikt genomen kunnen dit echter geen vegetariërs zijn, want aan een zalm of kip zit, net als aan Daan, vlees. Je hoeft niet ver te zoeken om uit deze impasse te komen: er zijn speciale woorden voor iemand die vlees mijdt maar toch vis (of gevogelte) eet.

Verder lezen Verdrietje zonder vlees

Sunday star

Het is al weer ruim een maand geleden dat Neerlands trots in zwarte boeken een onuitwisbare indruk maakte op een verslaggever van het tijdschrift Vanity Fair door te zeggen dat ze een “Sunday child” was. Waarop de interviewer natuurlijk reageerde met een welgemeend “Pardonneke?” (maar dan in het Engels).

Want het begrip zondagskind mag dan in Nederland geen verdere uitleg behoeven, dat wil niet zeggen dat je het blindelings kan vertalen naar het Bengaals of Slowaaks (of naar het Engels!) en verwachten dat men snapt wat je bedoelt. Het is er een in de categorie: “Toen dat gebeurde, werd ze roze gekieteld”. (Als je het Engelse idioom niet kent, is die zin zowel onzinnig als ongrappig.)

Toch werden mijn taalvoelsprieten wel gekieteld door deze uitspraak van filmster Carice van Houten. Want: hoe zeg je dan wel in het Engels dat iemand een zondagskind is? Ik had wel een kreet die meteen in me opkwam, maar toch – eerst even het grote Van Dale vertaalwoordenboek geraadpleegd. En wat staat daar tot mijn opperste verbazing?

Verder lezen Sunday star

LATs stay together

De vorige Taaleidoscoop ging over Engelse drieletterafkortingen die uitgroeien tot Nederlandse woorden. HIV en VIP passeerden de revue, net als SMS en VIP. Maar de fraaiste van allemaal vind ik toch wel lat.

Het is in Nederland de gewoonste zaak van de wereld om te spreken van een latrelatie. (Dat woord is geëvolueerd van “LATrelatie” en/of “LAT-relatie” naar “lat-relatie”, en is na de laatste spellingsherziening zijn streepje kwijt.) Maar googel op Engelstalige websites met “LAT relationship” en je krijgt nog geen 750 resultaten, wat nogal schamel is vergeleken bij de 140.000 voor “love relationship” en de ruim 480.000 voor “marriage relationship”.

Verder lezen LATs stay together

Drieletterwoord

Een scheldwoord wordt in het Engels wel eens een four-letter word genoemd. (Dat is omdat er in die taal nogal wat fijne tierwoorden zijn die vier letters hebben, en die meestal iets te maken hebben met seks of uitwerpselen.) De goede lieden die graag schelden op de Engelse invloed op het Nederlands, zouden misschien een apart categorietje moeten inruimen voor de drieletterwoorden, of beter gezegd: de drieletterafkortingen.

Want wij hebben er een handje van om een Engelstalige afkorting met drie letters (hoofdletters!) om te toveren tot een Nederlands (werk)woord. Neem nou het werkwoord pinnen; hoe vaak sta je er nog bij stil dat de bron daarvoor de Engelse afkorting PIN was (personal identification number)? Hetzelfde geldt voor vip, dat voornamelijk gebruikt wordt in combinatie met een andere term, en dan in de betekenis van luxe- of voorkeurs-. Denk aan viplounge en vipbehandeling. Je hoort het veel minder vaak in zijn oorspronkelijke betekenis van Very Important Person (“Onder de gasten zijn een aantal vips”).

Verder lezen Drieletterwoord

Walnotenpesto

Begrijp me goed. Ik ben goede vriendjes met Albert Heijn. Ik doe er elke week trouw mijn boodschappen en ik vind het een fijne winkel. En ik ben ook goede vriendjes met de AllerHande, het lijfblad van ’s lands grootste kruidenier.

Niets ten nadele van de globalisering, want die hou je toch niet tegen, maar… ik dicht de AllerHande toch een belangrijke rol toe in de culinaire emancipatie van het Nederlandse volk. Het is nog niet eens zó lang geleden dat voor de gemiddelde Hollandse huisvrouw een paprika een nogal exotische groente was, en dat ze nog nooit gehoord had van couscous of guacamole.

Albert Heijn heeft, met groot geduld en met de AllerHande als strijdzwaard, het poldervolk opgevoed om meer te eten dan alleen stamppot en erwtensoep. (Daar is overigens niets nobels aan: de Koninklijke Ahold N.V. wilde ons alleen maar meer verschillende producten kunnen verkopen, om zo meer winst te maken.)

Verder lezen Walnotenpesto

Coco

Er is een god, en hij is barmhartig. Of, zeg ik als rechtgeaarde atheïst, er is op zijn minst een taalgod, en hij heeft gevoel voor humor.

Ik las onlangs een tekst waarin iemand werd aangehaald als zeggende, ik citeer: “Ik zat naar National Geographic Chanel te kijken en dacht: dit is het.” Voor alle zekerheid, nog een keer: National Geographic Chanel [sic].

Het is vast een simpele tikfout; ik neem aan dat de schrijver heus wel weet dat je het Engelse woord channel met twee n’en schrijft. Maar dat doet er niet toe, het blijft een prachtig toeval. Want hoe groot is de kans dat als je per ongeluk een letter midden uit een woord wegrukt, er weer een levensvatbaar woord overblijft? En, nog sterker, hoe groot is de kans dat dat woord weer in fraaie ironie verbonden is met de context?

Verder lezen Coco