Wat betekent het woord dag? Het antwoord lijkt voor de hand te liggen: dag is het tegenovergestelde van nacht. Als het dag is, is het buiten licht; en als het buiten donker is, dan is het geen dag. Maar ja, daarmee ben je er nog niet.
Want er zijn plaatsen op deze aarde, als je maar dicht genoeg bij de polen komt, waar het soms héél lang niet donker wordt – maar is zo’n lange pooldag werkelijk één dag? Je moet toch ooit gaan slapen.
Een ander antwoord is dan om te zeggen dat een dag een etmaal is, een periode van 24 uur. Tel 365,25 van die dagen bij elkaar op en je hebt een jaar (afrondingsverschillen daargelaten). Tel vier van die extra kwart-dagen bij elkaar op en je hebt elke vier jaar een schrikkeldag. Hoe dan ook, of het nu licht of donker is: een dag is een dag is een dag van 24 uur.
Maar is dat wel zo? Er is namelijk een verschil tussen een “dag” gemeten in sterrentijd of in zonnetijd. Let op. Stel je voor dat het stukje aarde waar jouw huis op staat op moment X precies naar de zon wijst. Neem nu als ijkpunt de achtergrond van sterren (dus niet de zon!) en wacht tot je huis weer naar die achtergrond wijst. Dan is de aarde dus precies één keer om haar as gedraaid.
Nu stuit je op een probleem. Diezelfde aarde is namelijk intussen ook nog een kleine beetje verder om de zon heen gedraaid. Wil jouw huis weer recht naar de zon wijzen, dan moet de aarde dus nog een tikkeltje verder draaien. Om dat te doen heeft onze planeet precies 3 minuten en 55,909 seconden nodig.
De totale tijd die het kost voordat je huis weer naar de zon wijst is 24 uur, een zonnedag. Maar dat is dus iets meer dan één rotatie. De aarde draait namelijk om zijn as in 23 uur, 56 minuten en 4,091 seconden (reken maar uit). En dat betekent weer dat de aarde in een jaar tijd niet 365,25 maar 366,25 keer om haar as draait – en dat zijn dus sterrendagen.
Ik kwam hierop vanuit een heel andere invalshoek: die van vakanties. Nu de schoolvakanties zijn begonnen, verkopen reisbureaus weer volop pakketten voor reisjes van 8 dagen (1 week) of 15 dagen (twee weken) etc. In touroperatorland vormen de 168 uur die een week duurt dus geen 7 maar 8 dagen! Hoe lang is een dag dan nog?
Sterker nog, mijn eigen vakantie van twee weken is volgens het reisbureau een 16-daagse reis. Ze snoepen er dus nóg een “dag” bij. Dat komt omdat ik tijdens de terugvlucht uit de West, vanwege de tijdzones, een daggrens overga. Die paar uurtjes in de nieuwe dag rekenen ze voor het gemak ook mee, en zo duren mijn twee weken in de tropen maar liefst 16 dagen lang!
Sterrendagen, zonnedagen, vakantiedagen… Het moet niet gekker worden.