Als je je wel eens afvraagt hoe het ook alweer zit met de Engelse voornaamwoorden which en that… dan ben je niet alleen. Ook onder native speakers is dit een veel gestelde vraag. Voor het antwoord moet je wel even je grammatica-pet opzetten, maar het is zeker niet lastig om toe te passen. We leggen uit hoe het zit!
Waar hebben we het over?
De keuze tussen het Nederlandse dit en dat zit heel anders in elkaar dan de keuze tussen which en that. Je moet hierbij je binnenlandse taalintuïtie dus even uitschakelen.
Betekenis en gebruik
Which en that zijn beide betrekkelijke voornaamwoorden die een bijvoeglijke bijzin inleiden. Dat klinkt een beetje technisch, maar het komt hierop neer: met which en that open je een nieuw deel van de zin waarmee je iets zegt over een woord in het voorgaande zinsdeel.
Hun grammaticale rol in de zin is echter anders:
- Met which open je een nonrestrictive clause, een uitbreidende bijzin.
- Met that open je een restrictive clause, een beperkende bijzin.
Je ziet, het wordt hier weer een beetje technisch – maar schrik niet. Het verschil tussen de beide soorten bijzinnen is verrassend intuïtief: je kunt een nonrestrictive clause (“niet-beperkend”) uit de zin weglaten zonder de betekenis van de hoofdzin wezenlijk te veranderen; maar als je een restrictive clause (“beperkend”) weglaat, dan verander je de betekenis wel.
Dit onderscheid in gebruik was vroeger strenger dan nu. Maar let op! Die versoepeling gaat maar één kant op: je ziet tegenwoordig dat which ook wel gebruikt wordt bij restrictive clauses. Omgekeerd geldt nog steeds dat je bij een nonrestrictive clause altijd voor which moet kiezen.
Je ziet het verschil beter in de praktijk, dus we kijken meteen naar wat voorbeeldzinnen.
Voorbeelden
In deze twee zinnen is de bijzin nonrestrictive, niet beperkend. De eerste zin zegt iets over alle elektrische auto’s, en de tweede over alle staaroperaties.
- Our company only uses electric cars, which have no carbon emissions.
- Cataract surgery, which is very common, usually takes no more than 30 minutes.
Vergelijk dat met de volgende twee zinnen, waarin de bijzin restrictive is, beperkend. De eerste zin zegt iets over een bepaald soort koekje, en de tweede over sommige apps.
- Marcy likes cookies that have a crisp edge and a soft center.
- I recommend deleting apps that use up too much storage on your phone.
Nogmaals: omdat het gebruik aan het veranderen is, kun je in zinnen als deze tegenwoordig ook which tegenkomen. Toch raad ik je aan om in nette of zakelijke communicatie je aan de meer traditionele regel te houden.
Even opletten
In sommige gevallen kan de keuze tussen which en that de betekenis van de zin veranderen. In de eerste zin hieronder worden alle machines vervangen, maar in de tweede zin niet!
- The factory’s machines, which are outdated, will be replaced soon.
- The factory’s machines that are outdated will be replaced soon.
Weetje
Misschien is het je al opgevallen: de nonrestrictive clauses staan steeds tussen komma’s, en de restrictive clauses niet. Als vuistregel voor Engelse bijzinnen kun je onthouden dat je voor which altijd een komma plaatst, en voor that niet.