De taalterm van deze week, weglatingsteken, is een kleine krachtpatser. Hij wordt een beetje stekelig als je hem verwart met een komma, maar eerlijk is eerlijk: ze lijken wel erg op elkaar. Het weglatingsteken is heel veelzijdig – zó veelzijdig dat hij meerdere namen heeft, een waarvan je gegarandeerd al kent.
Definitie
Een weglatingsteken (’) is hetzelfde als een apostrof: een kleine ronde stip met een “sikje” dat aan de rechterkant naar beneden krult, en dat net boven de lage kleine letters “zweeft”.
Er is zelfs nóg een (minder gebruikelijk) woord voor weglatingsteken: afkappingsteken.
Het weglatingsteken/de apostrof kan meerdere functies hebben in een geschreven tekst:
- Het vervangen van letters die uit een woord zijn weggelaten, zoals bij mijn/m’n en eens/’ns.
- Het verbinden van de -s aan het voorafgaande woord in sommige bezittelijke en meervoudsconstructies, zoals bij IBM’s producten en lekkere gamba’s (zie ook deze TaalTip)
- Het toevoegen van suffixen aan afkortingen en getallen, zoals bij A4’tje, CDA’er en pc’s
Hoewel we het steeds over hetzelfde teken hebben, is de naam weglatingsteken gebruikelijker als de ’ geschreven wordt in plaats van weggevallen letters (de eerste functie hierboven). Bij de andere gebruiken noem je dit teken eerder een apostrof.
Let op! Er is nóg een leesteken dat je als weglatingsteken kunt aanduiden. Dat is het beletselteken (…), wanneer het gebruikt wordt om de plaats in te nemen van woorden die uit een citaat worden weggelaten. Daarover lees je meer in deze TaalTip.
Voorbeelden
- Jan z’n moeder heeft ’n boot gekocht.
- Sonja’s dochter heet Emma.
- Heb jij echt twee tv’s in de slaapkamer?
Etymologie
Omdat we het hier over drie verschillende namen hebben voor hetzelfde leesteken, krijg je ook drie etymologieën:
- weglating (van weglaten) + -s- (verbindend element) + teken
- afkapping (van afkappen) + -s- (verbindend element) + teken
- apo (Grieks: uit, weg) + strephein (Grieks: keren) [oftewel: een apostrof is een “teken dat op die plaats zich een letter heeft “weggekeerd”]
Weetje
Een weglatingsteken kan zelfs helemaal aan het begin van de zin staan. Dat gebeurt bijvoorbeeld als je een zin opent met ’s avonds of ’s nachts. De ’s staat dan voor het woord des.
In zo’n (“zo een”) geval krijgt de eerste letter van het volgende woord de hoofdletter die anders aan het begin van de zin zou hebben gestaan:
- ’s Avonds gaan wij altijd op tijd naar bed.
- ’s Morgens staan we dan vroeg weer op.