De taalterm van deze week, sjwa, is een zogenaamde unsung hero, een miskende held. Iedereen luistert naar hem, iedereen maakt graag gebruik van zijn diensten, zonder hem zou het Nederlands héél anders klinken… en toch weet bijna niemand wie hij is. Jammer eigenlijk.
Definitie
Een sjwa is een klinker – niet in de zin van een letter van het alfabet, maar in de zin van een klinker-klank. Hij staat ook bekend als de “toonloze e” of “stomme e” of “doffe e”.
De sjwa klinkt als een hele korte “eh” of “uh”, zonder klemtoon. Het is laatste klinker-klank in woorden zoals vader, werken en boter.
Het fonetische symbool voor de uitspraak van de sjwa is ə.
Voorbeelden
- Het meervoud van sjwa is sjwa’s.
- Er zijn ook veel woorden zonder sjwa.
- De klank in het midden van ‘krentenpap’ is ook een sjwa.
Etymologie
Dit woord vindt zijn oorsprong in het Hebreeuws, waar een sjwa een accentteken is dat helpt bij de uitspraak:
- šəwā (leegte)
Weetje
Experiment: spreek de naam van de Britse koningin eens uit op zijn Nederlands: E‑li-za-beth. Je hoort vier verschillende klanken – ee, lie, zaa, bet.
Spreek hem nu eens in je chicste Engels uit, een beetje mompelend – uh, luh, zuh, buth. Zie je wat er gebeurt? Je hoort ineens vier sjwa’s!
Bonus-weetje:
De sjwa valt bijna altijd in een onbeklemtoonde lettergreep.