Taalterm: Sextet

De taal­term van deze week, sex­tet, heeft aan de vingers van één hand niet genoeg. Nee, zijn kun­ste­naar­shart neemt geen genoe­gen met min­der dan zes – en ook niet met meer, trouwens. Hij is dus een beet­je een piet­je-pre­cies, want hij staat er ook nog op om nooit als eerste bin­nen te komen.

Definitie

Een sex­tet is een set van zes ver­sregels in een gedicht, met name de afs­lui­tende zes regels van een Ital­i­aans son­net. Een klassiek sex­tet bestaat uit twee keer drie dichtregels. Zo’n groep van drie regels heet een terzet.

Het sex­tet valt tra­di­tion­eel vlak na de vol­ta, en geeft dus een onverwachte wend­ing aan het gedicht.

Voorbeelden

Dit is Son­net 292 van de Ital­i­aanse dichter Francesco Petrar­ca (1304−1374), in een ver­tal­ing van Frans van Dooren.

Die ogen zo vol vuur door mij beschreven,
die armen, handen, voeten en gezicht,
waardoor mijn hart soms zózeer werd ontwricht
dat ik met niemand meer kon samenleven,

die haren met een gouden glans doorweven,
die glimlachjes zo warm op mij gericht,
zijn nu vergaan tot stof, dat ergens ligt
en elk gevoel voorgoed heeft prijsgegeven.

En ik, ik leef, maar doodvermoeid en 't leven zat
en zonder 't reddend licht dat op mij wachtte
steeds als de storm mijn schip geteisterd had.

Verdwijn, o liefdeslied, uit mijn gedachten!
Want weg is het talent dat ik bezat:
ik schrijf geen verzen meer, maar jammerklachten!

De laat­ste zes regels, van “En ik, ik leef…” tot “… maar jam­merk­lacht­en!”, vor­men het sextet.

Etymologie

Dit woord is ontleend aan het Ital­i­aanse ses­tet­to, wat een verklein­vorm is van ses­to (“zes­de”). Een ses­tet­to is dus een “kleine zes­de”. Als je nog verder terugk­ijkt, ligt de bron bij een Lati­jns getal:

  • sex­tus (zes)

Weetje

Het woord sex­tet heeft ook een aparte beteke­nis in de muziek – twee zelfs!

Een sex­tet is óf een groep van zes mensen die samen muziek mak­en (zoals een piano­sex­tet of een zang­sex­tet), óf een muziek­stuk dat gecom­poneerd is voor zes instru­menten of stemmen.

Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Comments
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties