De taalterm van deze week, oxymoron, is het eigenlijk nooit met zichzelf eens. Hij vindt dit, hij vindt dat – maar het deert hem niet. Hij gooit het allemaal op één hoop, soms zelfs met prachtig effect.
Definitie
Een oxymoron is een stijlfiguur waarbij je twee of meer termen combineert die elkaar eigenlijk uitsluiten.
Je kunt een oxymoron een “fout” noemen als hij onbedoeld is en verwarring veroorzaakt, maar vaak wordt deze stijlfiguur juist opzettelijk gebruikt om zijn retorische of poëtische zeggingskracht.
Voorbeelden
- Heb jij het boek ‘Zwarte Sneeuw’ al gelezen?
- Toen de directeur onverwacht zijn aftreden aankondigde, viel er een oorverdovende stilte in de vergaderzaal.
- Laten er geen misverstand over bestaan: zogenaamde “alternative facts” zijn gewoon onwaarheden.
Etymologie
De bestanddelen van dit woord, dat rond het midden van de 17e eeuw ontstaan is, komen uit het Grieks:
- oxys (scherp) + moros (dwaas)
Let op! Je kunt het woord oxymoron dus zien als een voorbeeld van zijn eigen betekenis (het is dus een autoniem), want een opmerking kan niet tegelijk scherp (slim) en dwaas (dom) zijn.
Weetje
Een oxymoron is het tegenovergestelde van een pleonasme en is juist verwant aan de contradictio in terminis.