Taalterm: Hexameter

De taal­term van deze week, hexa­m­e­ter, vin­dt een-twee-drie bij lange na niet genoeg. Sterk­er nog, hij ver­dubbelt dat rustig om tot zes te komen. Maar ook niet meer dan dat, want dan speelt hij niet meer mee. Verder houdt hij natu­urlijk van gedicht­en, want zeg nou zelf: wat is een lev­en zon­der poëzie?

Definitie

Een hexa­m­e­ter is een ver­sregel die bestaat uit zes opeen­vol­gende iden­tieke versvoeten.

Voorbeelden

Een jambe is een versvoet die bestaat uit een onbek­lem­toonde en dan een bek­lem­toonde let­ter­greep (da-DUM). Een jam­bis­che hexa­m­e­ter bestaat dus uit zes jam­ben achter elkaar:

• De vad­er gaf zijn zoon een blauwe voetbalschoen.

Zie je het patroon van de hexameter?

• De VA-(1)-der GAF (2) zijn ZOON (3) een BLAUW-(4)-e VOET-(5)-balSCHOEN (6).

Nog een voor­beeld. Een trochee is een versvoet die bestaat uit een bek­lem­toonde en dan een onbek­lem­toonde let­ter­greep (DA-dum). Hier is een voor­beeld van een trocheïsche hexa­m­e­ter (zes trocheeën achter elkaar):

• Zon­der snaren maakt een piano geen geluiden.

Voor de volledigheid… hier is het patroon:

• ZON­der (1) SNAren (2) MAAKT een (3) PIAno (4) GEEN ge-(5)-LUIDen (6).

Etymologie

De bron van deze taal­term ligt, via het Lati­jn, uitein­delijk bij het Grieks:

• hex (zes) + metron (poëtisch metrum)

Weetje

Er is een spe­ci­aal woord voor de jam­bis­che hexa­m­e­ter (zie het eerste voor­beeld), een veel­ge­bruikt metrum: alexan­dri­jn.

Bonus-weet­je:
Bij deze taal­term hoort ook een bijvoeglijk naam­wo­ord: hexa­metrisch. Een gedicht dat uit hexa­m­e­ters is opge­bouwd heeft dan een hexa­metrische struc­tu­ur.