De taalterm van deze week, heterologie, heeft het letterlijk van een vreemde. Want als hij naar zichzelf kijkt, denkt hij meteen: dat ben ik, maar er klopt iets niet. Hij is, zeg maar, de gangmaker op het verkeerde feest. Want hij vindt dat hij eigenlijk veel meer lijkt op wie hij niet is!
Definitie
Heterologie is een taalverschijnsel waarbij de talige vorm van een term juist niet overeenkomt met de betekenis. Een heterologisch woord is dus een tegenvoorbeeld van zijn eigen betekenis.
Als taalfenomeen is heterologie het tegenovergestelde van een andere term waar we al eerder naar keken: autologie, ook bekend als homologie.
Voorbeelden
- Het woord lang is niet lang.
- Het woord Niederländisch is geen Nederlands.
- Het woord eenlettergrepig heeft meer dan één lettergreep.
Etymologie
Dit is een moderne vakterm, maar hij is afgeleid van elementen uit het Grieks:
- heteros (de andere, verschillend, ongebruikelijk) + logos (woord)
Weetje
Ook in de biologie en de medische wetenschap is heterologie een vakterm. En ook daar betekent hij “andersoortig”, “uit andere bron”. Je komt hem meestal tegen in de vorm van een bijvoeglijk naamwoord: heteroloog.
Als je bijvoorbeeld een varkenshart overplaatst in een baviaan, dan is dat een “heteroloog transplantaat”. En een “heterologe tumor” bevat (tegen de verwachting in) weefsel uit andere lichaamsdelen dan waar het gezwel is gegroeid.