De taalterm van deze week, eggcorn, is een beetje de weg kwijt. Maar ook weer niet helemaal, want hij weet precies waar hij wil zijn en hij zit daar ook behoorlijk in de buurt. Maar wie goed kijkt, zie toch dat hij nog een paar laatste stappen moet zetten om écht thuis te komen.
Definitie
Een eggcorn is een onopzettelijke vervanging van een woord of uitdrukking door een of meer andere woorden, die in de context ook plausibel klinken. Zo’n verhaspeling wordt vaak door een spreker consequent gemaakt wordt, in de veronderstelling dat de foute woorden correct zijn.
De term eggcorn is ook in het Engels van vrij recente origine, en is in het Nederlands nog niet ingeburgerd. Maar ik leen en introduceer hem hier graag. Bij dezen.
Voorbeelden
Eerst een paar Nederlandse voorbeelden.
- mond-op-mondreclame [in plaats van: mond-tot-mondreclame]
- Rob ze nieuwe auto [in plaats van: Rob z’n nieuwe auto]
- visa versa [in plaats van: vice versa]
Ten slotte nog wat voorbeelden uit het Engels, waar dit taalverschijnsel al langer bestudeerd en gedocumenteerd wordt.
- for all intensive purposes [in plaats van: for all intents and purposes]
- preying Mantis [in plaats van: praying Mantis]
- he must of left [in plaats van: he must’ve left]
- windshield factor [in plaats van: wind-chill factor]
Etymologie
De term eggcorn is in 2003 geïntroduceerd door linguïst Geoffrey Pullum, op de website Language Log. Dat was bij een discussie over een vrouw die dacht dat de juiste spelling van het woord acorn (eikel) “egg corn” (ei-graan) was.
De auteur van het artikel, Mark Liberman, merkte op dat er nog geen woord was voor dit soort onschuldige verhaspelingen, en Pullum stelde voor om dan maar eggcorn daarvoor te gaan gebruiken.
Weetje
De eggcorn lijkt op het malapropisme, waar we al eerder door de Taaleidoscoop naar keken. Het verschil is dat een malapropisme onzinnig en komisch is (en soms zelfs opzettelijk), terwijl een eggcorn een onschuldige fout is die vaak geloofwaardig is en goed begrepen wordt.
Eggcorns en malapropismen zijn ook verwant aan een andere vorm van taalverwarring: het spoonerisme.
Misschien een mooi woord voor de Volkskrantrubriek Taal, waar voor Engelse termen een bruikbaar Nederlands alternatief wordt gezocht.
Ik zou zeggen: meld hem aan, Jan! Heb je al een voorstel?