De taalterm van deze week, comma splice, doet graag dingen in zijn eentje. Ook als hij eigenlijk hulp nodig heeft, zegt hij liever: “Weet je wat, laat mij maar. Ik klaar de klus wel in mijn uppie.” Soms komt hij daar wel mee weg, maar meestal heeft hij achteraf toch spijt.
Definitie
Een comma splice is het gebruik van een komma om twee volledige zinnen aan elkaar te koppelen zonder voegwoord, in plaats van een punt of een puntkomma.
In het Nederlandse taalgebied is de comma splice onderbelicht, vandaar een Engelse taalterm op deze plaats.
Formeel geldt een comma splice als incorrecte of, op zijn best, slordige interpunctie. Het Engels is hierin wat strenger dan het Nederlands.
Ter verduidelijking
Laten we beginnen met twee hele zinnen:
- We moeten snel vertrekken.
- De kinderen zijn nog niet aangekleed.
Je kunt die twee zinnen aan elkaar koppelen met een voegwoord, zoals hieronder.
- We moeten snel vertrekken en de kinderen zijn nog niet aangekleed.
- We moeten snel vertrekken, maar de kinderen zijn nog niet aangekleed.
In deze voorbeelden zie je hoe de twee deelzinnen gelinkt zijn door een verbindend woord (en en maar) en in het tweede geval ook door een komma. Een comma splice laat die voegwoorden vervallen en plakt de beide zinnen aan elkaar met alleen een komma:
- We moeten snel vertrekken, de kinderen zijn nog niet aangekleed.
Je ziet dat dit eigenlijk twee zinnen zijn die net doen alsof ze één zin vormen. Afhankelijk van de inhoud en de context kan dat meer of minder storend zijn.
Voorbeelden
Hier zijn nog een paar zinnen met een comma splice:
- Onze verbouwing is eindelijk klaar, volgende week gaan we verhuizen.
- Deze vegan taart is echt lekker, je mist de boter helemaal niet.
- De minister-president is op vakantie, de vicepremier zit de vergadering voor.
Misschien denk je: met die zinnen is helemaal niks mis. Toch is het netter, zeker in formele of zakelijke communicatie, om comma splices te vermijden. Voor de zinnen hieronder kun je bijvoorbeeld kiezen voor:
- Onze verbouwing is eindelijk klaar. Volgende week gaan we verhuizen.
- Deze vegan taart is echt lekker, want je mist de boter helemaal niet.
- De minister-president is op vakantie; de vicepremier zit de vergadering voor.
Maar je kunt ook zinnen tegenkomen waar de comma splice meer een stoorzender is:
- Fase 1 van het project is afgerond, ik ben ondanks de vertraging zeer tevreden over de resultaten.
- We moeten de vakantie uitstellen, omdat mijn vader ziek is blijven we liever thuis.
- Ondanks het slechte weer zijn we toch gaan wandelen, onze kleren waren daarna wel kletsnat.
Etymologie
Een splice is een las (een koppeling of verbinding). Een Nederlandse vertaling van comma splice zou dus kunnen zijn: voegkomma of kommaverbinding.
Weetje
Je hebt hierboven gezien dat je een comma splice kunt oplossen met een punt, een puntkomma of een voegwoord (eventueel met komma).
- Kies voor een punt (en dus voor twee gescheiden zinnen) als de stellingen in beide zinnen inhoudelijk los van elkaar staan.
- Een puntkomma is een goede keuze als de twee zinnen grammaticaal onafhankelijk zijn, maar wel samen één grotere mededeling doen. (Sommige mensen vinden de puntkomma een “moeilijk” leesteken en aarzelen om hem te gebruiken; laat je schroom achter je en lees deze TVDW en dit artikel.)
- Met een voegwoord zit je bijna altijd goed. Een bijkomend voordeel is dat zo’n koppelwoord (en, maar, want, dus, terwijl, omdat etc.) de relatie tussen de beide stellingen verduidelijkt.