Ta-tuu ta-tuu

Bij het woord sirene denkt bij­na iedereen eerst aan een langsrazende ambu­lance, poli­tieau­to of brandweer­wa­gen. Maar de ety­molo­gie van het woord is te mooi om aan voor­bij te gaan, en voert terug op de Griekse mythologie.

Sire­nen, om de cliffhang­er uit het vorige taalver­haal maar eens op te pakken, zijn geen zeemeer­min­nen. Enige uit­leg is hier op zijn plaats.

Sirene
Sirene

Een zeemeer­min, zo is je waarschi­jn­lijk geleerd, heeft het boven­lichaam van een mens en het onder­lichaam van een vis. Zo staan ze ook te boek, maar klopt dat wel? In afbeeldin­gen is de staart van een zeemeer­min vaak plat, hor­i­zon­taal. En vis­sen hebben een ver­ti­cale, rech­top­staande staart. Het zijn juist de zee­zoogdieren, zoals walvis­sen, dolfi­j­nen en orka’s, die plat­te staarten hebben. Als je de icono­grafie mag geloven, zijn zeemeer­min­nen dus half mens, half zee­zoogdi­er. Maar ze hebben vaak wel weer schubben, en zoogdieren hebben geen schubben; vis­sen wel. Een onduidelijk gevalletje.

Zeemeer­min­nen zon­gen vaak bekoor­lijk naar voor­bi­j­varende zeel­ieden, die dan schip­breuk leden of over­bo­ord spron­gen, een gewisse dood tege­moet gaand. Hun collega’s de sire­nen had­den daar ook een hand­je van, maar daarmee houdt de gelijke­nis dan ook op.

Want sire­nen zijn geen kruis­ing tussen vrouw en zeed­i­er, maar tussen vrouw en vogel. En boven­di­en waren het er maar drie (of twee, als je Home­rus vol­gt; of meer, als je andere bron­nen gelooft). Ze leef­den op een mythol­o­gis­che groep van drie rot­sachtige eilan­den, Sirenum scop­uli genaamd. Met hun god­delijk mooie gezang – al waren de sire­nen zelf geen godin­nen – lok­ten ze zeel­ieden naar de eilan­den toe, waar­na hun schep­en tegen de rot­sen liepen.

Odysseus
Odysseus

Slechts één man heeft ooit de sire­nen geho­ord én het over­leefd, en dat was de sluwe held Odysseus. Hij was gewaarschuwd dat hij, op weg naar huis na de Tro­jaanse oor­log, langs de nood­lot­tige eilan­den zou varen. Hij kwam op het bril­jante idee om de beman­ning van zijn schip op te dra­gen hem aan de mast vast te binden, en dan zelf hun oren dicht te stop­pen met was. Toen ze de eilan­den voor­bij voeren, kon­den de man­nen het gezang niet horen en het schip dus op koers houden. Odysseus smeek­te hen om hem los te mak­en, maar ze hield­en zich aan hun belofte dat niet te doen.

Zeekoe
Zeekoe

Overi­gens wordt gedacht dat ver­halen over zeemeer­min­nen, en miss­chien ook wel sire­nen, ontstaan zijn door­dat zeel­ieden zee­zoogdieren zoals zeekoeien voor meer­min­nen aan­za­gen. Hoe toepas­selijk dan ook dat, in het dieren­rijk, de orde van de zeekoeien de naam draagt van Sire­nia

Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Comments
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties