M.b.t. ANFSCD e.a.

Er zijn van die verbindende uit­drukkin­gen die je met enige regel­maat tegenkomt in brieven, rap­porten, memo’s en andere tek­sten. Uit­drukkin­gen zoals “met betrekking tot”, “ten beho­eve van”, “in tegen­stelling tot” en “in plaats van”.

Als deze woord­com­bi­naties vaak geschreven wor­den, betekent dat ook dat je ze vaak leest, en dat kost tijd. Veel schri­jvers willen je die moeite besparen en mak­en daarom graag gebruik van afko­rtin­gen zoals m.b.t., t.b.v., i.t.t. en i.p.v. Maar is dat echt zo slim als het lijkt?

Voordelen en nadelen

Het gebruik van een afko­rt­ing in plaats van een staande uit­drukking kan hand­ig zijn als je haast hebt en even snel een paar gedacht­en op papi­er wilt zetten. Maar voor de rest kun je beter voorzichtig zijn: ver­mi­jd zulke acroniemen in tek­sten die langer zijn dan een paar krabbels.

Waarom? Ze zijn niet alleen heel func­tion­eel, ze zijn ook alleen maar functioneel.

M.b.t., i.p.v. en hun vrien­den werken niet op dezelfde manier als afko­rtin­gen zoals ADSL, IQ en NAVO. Die afko­rtin­gen wor­den namelijk als zelf­s­tandig begrip gebruikt, los van de oor­spronke­lijke opeen­vol­ging van woor­den. Met andere woor­den: de afko­rt­ing is in de plaats komen te staan van de woor­den waaruit ze is samengesteld.

Iedereen zegt immers “ADSL” en “NAVO”, en (bij­na) nooit voluit “Asym­met­ri­cal Dig­i­tal Sub­scriber Line” of “Noord-Atlantis­che ver­drag­sor­gan­isatie”. Omge­keerd: nie­mand zegt “embee­tee”, “tee­beevee”, “ietee­tee” of “iepeev­ee”. Die afko­rtin­gen bestaan eigen­lijk alleen op papi­er, en een lez­er moet ze uit­pakken voor­dat hij ze vert­eren kan.

Bespaar je lez­ers die moeite en schri­jf dit soort uit­drukkin­gen dus voluit, ten­z­ij het echt om een kleine krabbel gaat.

And now for something completely different…

Het soort afko­rtin­gen waar dit ver­haal over gaat, afko­rtin­gen voor stan­daar­duit­drukkin­gen, komen in het Engels bij­na niet voor. In brieven en andere tek­sten zul je ze dan ook vri­jwel nooit zien.

Maar er is één con­text die een uit­zon­der­ing hierop vormt, en dat is ook meteen een joekel: het inter­net. Het web is nu een­maal het medi­um van snel-snel-snel, en hier zie je dan ook de prachtig­ste afko­rtin­gen ontstaan in het Engels. De e‑mails, web­sites en bul­letin boards van het inter­net zijn een rijke bron van nieuwe taalvor­men gewor­den. Het begon, net als in het Ned­er­lands, met alledaagse uit­drukkin­gen als “by the way” en “in any event”; die wer­den zo BTW en IAE.

Maar al snel ontston­den er steeds onwaarschi­jn­lijk­er afko­rtin­gen, zoals AFK, IMHO, AFAIK en TTBOMK. Je zou het bij eerste ken­nis­mak­ing niet direct ver­moe­den, maar die staan voor “away from key­board”, “in my hum­ble opin­ion”, “as far as I know” en “to the best of my knowledge”.

Het gebruik van deze afko­rtin­gen is niet zon­der gevoel voor humor, en op een bepaald moment gaat het dan ook niet meer alleen om de tijds­be­spar­ing. Zie bijvoor­beeld BTSOOM, GMTA en het prachtige ROTFL. Dat is dus “beats the shit out of me”, “great minds think alike” en “rolling over the floor, laugh­ing”. En zo zijn er nog veel meer.

Miss­chien moesten we dat in informele Ned­er­landse e‑teksten ook maar eens uit­proberen. We kun­nen ons dan via veilige opstap­jes als i.h.k.v., a.d.h.v. en i.h.e.g. (in het kad­er van, aan de hand van, in het erg­ste geval) een weg banen naar meer exo­tis­che exper­i­menten als n.d.d.e.d. en a.h.a.m.l. Inder­daad, dat staat natu­urlijk voor “niet dat dat ertoe doet” en “als het aan mij ligt”.

Een toegift (voor wie wat sterkers wil)

Het Engelse woord sna­fu is oor­spronke­lijk een afko­rt­ing van een mil­i­taire uit­drukking voor een toe­s­tand van chaos en ver­war­ring: sit­u­a­tion nor­mal, all fucked up.

Vanaf de jaren veer­tig is dit woord langza­am als zelf­s­tandig naam­wo­ord in het alge­meen taal­ge­bruik gekomen, in de beteke­nis van “een zeer grote blun­der”. Dus als je er zelf mee wilt gaan exper­i­menteren: use with cau­tion to avoid sna­fus.

Een ver­wante term is het let­ter­wo­ord fubar, dat iets omschri­jft wat ern­stig beschadigd of door de man­gel gehaald is: met andere woor­den: fucked up beyond all recog­ni­tion (of, alter­natief: fucked up beyond any repair).

Trouwens, de afko­rt­ing ANFSCD bestaat nog niet, maar je zult hem a.d.h.v. deze tekst wel kun­nen ont­ci­jfer­en. Toch?