Lokkertje

Toen we vorige week over klikaas sprak­en, schoot het me te bin­nen dat lokaas eigen­lijk een raar woord is. Want het woord aas impliceert in zijn een­t­je al dat iets of iemand gelokt gaat wor­den; denk aan het aas aan een vis­ser­shaak. En syn­on­iem voor aas is dan ook lok­spi­js, wat al veel zin­niger klinkt. Daarmee wordt “lokaas” dus een pleonasme.

Baas boven (b)aas...?
Baas boven (b)aas…?

Maar miss­chien ook niet, want aas betekent ook “prooi” – dat­gene waarop gejaagd wordt. Dan zou lokaas dus het­zelfde zijn als “lokprooi”, en dat klink weer heel redelijk. Diezelfde beteke­nis zie je bijvoor­beeld in een woord als aasvis: een kleine vis die als lokprooi gebruikt wordt om een grotere vis te vangen.

En zelfs dan ben je er nog niet. Immers: hoe zit dat dan met een aas­gi­er? Is dat een kleine gier waarmee je grote gieren vangt? Natu­urlijk niet: een gier is een aaseter, en in deze con­text betekent aas noch “lok­spi­js”, noch “prooi”, maar “kreng”. Nee, ik zeg hier niets vrouwon­vrien­delijks… Kreng is een prachtig woord voor, ik citeer uit Van Dale: een “dood dier dat reeds min of meer tot bed­erf is overge­gaan”. Een smake­lijk, rot­tend lijk dus.

In alle gevallen – lokvoed­sel, roofdier­prooi en dood-dier-in-staat-van-ont­bind­ing – betekent aas dus iets dat te mak­en heeft met het ope­ten van het ene dier door een ander.

Terug naar lokaas. Goed, aas kan dus lokken, en alles wat lokt ís aas (in een van zijn betekenis­sen), maar er zijn meer din­gen die kun­nen dienen om iets te van­gen. Meer spec­i­fiek: om mensen te van­gen – of, nog con­creter, om die mensen te van­gen die slechte din­gen in de zin hebben. Oftewel: criminelenaas.

Wie online en in woor­den­boeken gaat snuffe­len, komt de meest uiteen­lopende voor­beelden tegen. Om te begin­nen kan een poli­tieagent als aas dienen door under­cov­er te gaan; hij is dan een lok­a­gent. Doet diezelfde dien­der zich voor als gay of joods, dan is hij respec­tievelijk een lokho­mo of lokjood. (Ik vraag me af of er in Ned­er­land nog een poli­tiebeambte te vin­den is die dat laat­ste woord pub­lieke­lijk in de mond durft te nemen.)

"Sweetie": virtueel kind als kinderlokkerlokker
“Sweet­ie”: virtueel kind als kinderlokkerlokker

Ook mensen die niet bij de recht­shand­hav­ing werken kun­nen als aas dienen – denk aan een lok­tiener bij con­troles op het alco­hol­beleid in cafés, of een lokpu­ber om kwaad­wil­len­den op (seks)sites te van­gen. Ga je nog jonger/digitaler, dan kom je bij lok­soft­ware zoals het lok­meis­je Sweet­ie, waarmee Terre des Hommes in 2013 het prob­leem van sek­sto­erisme onder de aan­dacht bracht.

Maar ook objecten kun­nen als aas dienen. Denk aan een lokau­to, lok­fi­ets, lok­lap­top, lokhuis of lok­truck. En het hoeft niet eens te gaan om het van­gen van boeven. Zo proberen winkelketens, abon­nementen en (energie- of telecom)providers je geregeld aan zich te binden met een lokaan­bied­ing. Je zou er een beet­je lokkig van worden…

Ten slotte: soms wor­den aas­mensen ingezet voor een kwaliteitscon­t­role. Om te zien of de klantenser­vice in je hotel of winkel wel op niveau is, ook wan­neer het per­son­eel niet weet dat ze bespied wor­den. In dat soort gevallen doet een heel nieuw woord­deel zijn intrede. Hier geen “lok-” of “aas-”, maar… mys­terie! Ziedaar de illus­tere mys­teryguest en de mys­teryshop­per. Ik neem aan dat zo’n lok­gast of aas­bood­schap­per een leuke ver­goed­ing kri­jgt voor zijn werk, en dan wil je ook dat daar een fraaie func­tieom­schri­jv­ing bij hoort. Of is dat dan een loktitel?

Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Comments
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties