Schiet mij maar leak

De kran­ten staan er al weken bol van. De ene vlaag van veront­waardig­ing is nog niet uit­geprut­teld of de vol­gende gênante onthulling dient zich alweer aan. Het heeft veel weg van een dok­ter­sro­man of tv-soap, waarin de ver­haal­li­jn ook alti­jd draait om leu­gens en geheimen.

Ik heb het natu­urlijk over Wik­iLeaks. Of, in bredere zin, de stortvloed aan voorheen vertrouwelijke infor­matie die nu ineens open­baar wordt gemaakt.

Dit is groot nieuws, met in the­o­rie ver­strekkende gevol­gen. Nu is Taalei­doscoop niet de plaats om te speculeren over de poli­tieke beteke­nis van deze lekken­law­ine. Maar het is wel bij uit­stek de plaats om vast te stellen dat dit hele ver­haal eigen­lijk draait om taal.

Want het gaat hier niet om de roof van goud, dia­man­ten of kunst­werken. Het gaat om de roof van infor­matie – of eigen­lijk: de roof van vertrouwelijkheid.

Ga maar na. Taal is, meer dan wat dan ook, de katal­y­serende inno­vatie geweest in onze ontwik­kel­ing van aap­mens tot homo twee­duizen­delfen­sis. Taal, dat won­der­lijke ver­mo­gen om beteke­nis, een ver­haal te vat­ten in sym­bol­en die je kunt over­dra­gen. Van de ene per­soon op de andere, van de ene plaats naar de andere, van de ene tijd op de andere.

And the rest, zoals ze dat zeggen, is his­to­ry. Let­ter­lijk, want de geschiede­nis begint met het geschreven woord.

De mens heeft ontel­baar veel ver­halen opgetek­end. Vaak met de bedoel­ing om ze zo breed mogelijk te ver­sprei­den. Maar vaak ook met de bedoel­ing dat slechts enke­len ze zouden lezen. En in die cat­e­gorie vallen de gelek­te doc­u­menten waar dez­er dagen zoveel om te doen is.

Is het goed dat deze infor­matie nu open­baar is? Is het schadelijk? Ik weet het niet, maar ik denk wel dat het heel gezond is, in elke samen­lev­ing van mensen, dat er infor­matie is die vertrouwelijk is. Ik denk dat als van van­daag op mor­gen iedereen alles over iedereen anders zou weten, de wereld zoals we die ken­nen abrupt tot een einde zou komen. Wat ervoor in de plaats zou komen, is geen paradi­js, maar een hel. De chaos van de totale transparantie.

Vertrouwelijkheid is een pen­d­ule. Ze kan te ver doorschi­eten, en dat is niet goed. In veel gevallen hebben mensen er baat bij om din­gen juist wel te weten. Maar ze kan ook te ver terugschi­eten. Vaak is het juist heel heilza­am of genadig om din­gen niet te weten. De waarheid ligt, zoals zo vaak, in het midden.

En ook dát is een onderdeel van het menselijke verhaal.