Als je een Engelse zin opent met “So”, moet daar dan een komma achter?

Het is maar anek­do­tisch bewi­js, maar er komen heel wat Engelse tek­sten langs mijn bureau, en ik maak me sterk dat ik daarin steeds vak­er een kom­ma na het woord so zie als dat aan het begin van de zin staat. Denk dan aan een zin als:

  • So, we decid­ed to try a new approach.

In plaats van het alter­natief zon­der komma:

  • So we decid­ed to try a new approach.

Dat roept twee vra­gen op. Ten eerste: welke ver­sie heeft de voorkeur en waarom? En ten tweede: van­waar deze plot­selinge toe­name van het gebruik van die kom­ma-na-so? We vat­ten ze een voor een bij de horens.

Hoe hoort het?

Als het woord so aan het begin van de zin staat, kan het twee ver­schil­lende func­ties hebben.

Ten eerste kan het de rol hebben van een tussen­werpsel dat op een informele manier de zin opent, net als wellokayen wow. Denk aan zin­nen als de volgende:

  • Well, I didn’t see that coming!
  • Okay, how did you fig­ure it out?
  • Wow, you real­ly look fantastic.
  • So, should we go home again?

In al deze gevallen zou je het open­ingswo­ord weg kun­nen lat­en: het is niet van essen­tieel belang om de rest van de zin te begri­jpen. De rol van het tussen­werpsel is om het ritme, de flow van de zin te veranderen.

Ten tweede kan so een voeg­wo­ord zijn dat inhoudelijk hoort bij de betekenisketen in de zin, net als andalthough ensince. In veel gevallen vol­gt de zin dan op een andere zin die een aan­loop­je biedt. Kijk maar naar deze voorbeelden:

  • I thought Mark was inno­cent. And I was right!
  • He’ll prob­a­bly be fine. Although I do wor­ry about his drinking.
  • Since you asked, I’d real­ly like to dis­cuss this further.
  • My car was stolen yes­ter­day. So I won’t be dri­ving to work.

Bij deze zin­nen zie je dat het voeg­wo­ord een inhoudelijk rol speelt als brugget­je in de tekst. Het verbind (“voegt”) twee andere tek­stele­menten aan elkaar.

Zoals je ziet, schri­jf je bij een ope­nend tussen­werpsel wel een kom­ma en bij een inhoudelijk voeg­wo­ord niet. Dat is ook meteen de vuistregel die je kunt onthouden voor het gebruik van so aan het begin van de zin: werkt hij als korte intro, dan wel een kom­ma; werkt hij als verbind­ingsstuk, dan niet.

Als geheugen­s­te­un­t­je kun je ook het vol­gende check­en. Kun je so aan het begin van de zin ver­van­gen door well? Zet er dan wél een kom­ma achter.

Mag je een zin eigen­lijk wel ope­nen met een voeg­wo­ord?
Soms hoor je nog wel eens de “regel” dat je een zin niet mag begin­nen met een voeg­wo­ord. Maar voor zover dat al een harde regel was, is die nu echt ver­lat­en. Dus ja, je mag zek­er een zin begin­nen met andbutbecausealthoughyet, etc. En dus ook met so.

Er is wel een stilis­tisch ver­schil. In een informele tekst kun je zon­der aarze­len een zin ope­nen met een voeg­wo­ord; daar lijkt de schri­jf­sti­jl meer op spreek­taal. Maar bij een nette, formele of zake­lijke tekst kun je je afvra­gen of de informele toon van een voeg­wo­ord-open­ing wel op zijn plaats is. Het antwo­ord zal soms ja zijn en soms nee.

Waarom zijn komma’s in de mode?

Dan de vraag waarom er nu aan het begin van de zin meer komma’s na so lijken te staan dan een paar jaar gele­den. Ik heb het sterke ver­moe­den dat dit ver­band houdt met de spellingscheck­er (of liev­er: de gram­mat­i­cacheck­er) van Microsoft Word.

Als ik zelf aan tek­sten werk, merk ik het ook. Scan ik de tekst met de spelcheck­er, dan geeft hij soms (maar niet alti­jd!) als sug­gestie om een kom­ma na een open­ings-so te plaat­sen, ongeacht de func­tie in de zin. En ik weet dat veel mensen zulke sug­gesties van Word vol vertrouwen overne­men, zo van: het zal wel.

Na enig puzzel­w­erk ver­moed ik dat het te mak­en heeft met deze optie, die diep in de voorkeuren ver­bor­gen zit: het con­trol­eren op “Com­ma Miss­ing after Intro­duc­to­ry Phrase”. 

Staat die aangevinkt, dan pikt Word de open­ings-so er gretig uit voor cor­rec­tie. Wat ik niet weet is of er iets is veran­derd in de stan­daardinstellin­gen van Word, waar­door deze keuze nu vak­er aanstaat, ook als de gebruik­er er niet zelf voor kiest. 

Het zou niet de eerste keer zijn dat het gebruik van Word een effect had op het taal­ge­bruik. Een bek­end geval daar­van is de ver­schuiv­ing in het Brits-Engels naar de schri­jfwi­jze met ‑ise in plaats van -ize (denk aan organ­ise vs. orga­nize). Tot de jaren tachtig wer­den bei­de vor­men in Groot-Brit­tan­nië gebruikt, maar toen Microsoft Word in de eight­ies de dom­i­nante tek­stver­w­erk­er werd en in zijn spelcheck­er voor Brits-Engelse tekst sys­tem­a­tisch de -ize vorm als “fout” ging mark­eren, ging het snel achteruit met die spelling. Vanaf toen werd de ‑ise vorm de de fac­to stan­daard in het Brits-Engels.

Maar of dat nu ook met de kom­ma na so gaat gebeuren, dat is nog maar de vraag… Vooral­snog raad ik je aan om gewoon het onder­scheid hier­boven aan te houden.

Abonneer
Laat het weten als er
guest

0 Comments
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties