Als je het nieuws een beetje gevolgd hebt en de verwikkelingen rondom de Brexit, het EK en de Tour niet al je aandacht hebben opgeslokt, zal het je zeker niet ontgaan zijn dat NASA afgelopen week een sonde in een baan om de planeet Jupiter heeft gebracht. Juno is de naam. Juno heeft zelfs zijn eigen Facebook-pagina!
Dit ruimtevaartuig zet zich schrap om allerlei baanbrekend wetenschappelijk onderzoek te doen. Inclusief zonnepanelen heeft de sonde een diameter van maar 20 meter; je kunt haar daarom niet (meer) met een telescoop zien. Daarom pakken we de Taaleidoscoop en kijken we naar die naam. Juno. Want die is niet toevallig gekozen. Wie of wat was Juno en waarom was Jupiter het doel van deze reis?
Mythologie
In de antieke wereld waren zes van de acht planeten in ons zonnestelsel bekend. De zes die je met het blote oog kan zien: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter en Saturnus. (De andere twee zijn Uranus en Neptunus.) Voor de goede orde: let op! Als je het destijds aan iemand had gevraagd, hadden ze gezegd dat er vijf planeten zijn, want de Aarde telden ze niet mee – die was voor hen het centrum van het universum.
Verschillende culturen hadden verschillende namen voor de vijf planeten die je aan de nachtelijke hemel met je eigen ogen kunt zien, maar het waren de Romeinen die ze de namen gaven die we vandaag nog steeds gebruiken. Het zijn namen van goden, en Jupiter – de grootste planeet – kreeg de naam van de Romeinse oppergod: Jupiter.
Voor de twee planeten die pas veel later met behulp van telescopen werden ontdekt, hebben astronomen zich aan deze traditie gehouden; ook zij kregen namen van Romeinse goden.
Voor de goede orde is hier het lijstje:
- Mercurius – de boodschapper van de goden
- Venus – godin van liefde en schoonheid
- Aarde – werd niet als “planeet” gezien
- Mars – god van de oorlog
- Jupiter – god van de donder en oppergod
- Saturnus – god van de landbouw
- Uranus – god van de hemel
- Neptunus – god van de zee
En Pluto dan?
De dwergplaneet Pluto is ontdekt in 1930 en werd in eerste instantie als volwaardige planeet gezien. Hij kreeg daarom ook zijn eigen Romeinse god als naam toegewezen – Pluto was de god van de onderwereld.
Maar Pluto was altijd al het buitenbeetje onder de planeten. Hij staat veel verder weg van de zon en is veel kleiner dan de rest. Gaandeweg werden er steeds meer soortgelijke hemellichamen ontdekt en groeide het besef dat we die niet allemaal “planeten” kunnen noemen. In 2006 viel het besluit: de International Astronomical Union (IAU) scherpte de definitie van het woord planeet aan en demoveerde Pluto tot dwergplaneet.
Onlangs stond Pluto nog volop in het zonnetje toen een andere ruimtesonde, New Horizons, er voor het eerst van dichtbij foto’s van maakte.
Juno
Goed, terug naar Juno. Het zal je inmiddels niet verbazen: ook Juno was een godin. En niet zomaar eentje.
Zij was de dochter van Saturnus, de moeder van Mars en de zuster én echtgenote van… Jupiter natuurlijk. Juno had een nogal indrukwekkend cv. Ze was beschermgodin van Rome en het Romeinse rijk, gold als koningin onder de godinnen en was ook nog, als nevenactiviteit, hoeder van alle Romeinse vrouwen.
Nadat de ruimtesonde Juno al haar wetenschappelijk werk heeft gedaan, zal zij in een baan worden gebracht waardoor ze in de atmosfeer van de planeet Jupiter duikt en daar uiteenvalt en verbrandt.
Een vlammende hereniging met haar grootse echtgenoot – een passend “mythisch” einde voor de koningin onder de goden.