Is ‘anderhalvemetersamenleving’ echt één woord?

Zo op de vooravond van Sin­terk­laasavond 2020 zal menig Ned­er­lan­der zit­ten te zweten op zijn gedicht­en voor bij de sur­pris­es en andere cadeaus. En in menig dicht­sel zullen ver­wi­jzin­gen opduiken naar het afgelopen jaar.

De lieve mensen bij RTL Nieuws hebben zelfs onder de ban­ier van hun merk Edi­tieNL een luchtig stuk­je gepost met sug­gesties voor woor­den die rij­men op coro­na, Covid en Covid-19. Ik ver­moed dat er ook gezocht zal wor­den naar woor­den die rij­men op pan­demie, virus, vac­cin, De Jonge, Rutte, per­scon­fer­en­tie, ham­steren, en zo voort. Maar daar gaat dit stuk­je niet over.

Tien lettergrepen

Dap­pere zie­len zullen het miss­chien aan­dur­ven om hun gedicht te ver­rijken met het lang­ste neol­o­gisme dat in april 2020 (en wellicht in het hele jaar) het licht zag: ander­halveme­ter­samen­lev­ing. 

Daar kom je meteen een heel eind mee, want het is maar lief­st tien let­ter­grepen lang. En als bonus is het ook nog in zijn een­t­je een trocheïsche pen­tame­ter! Daar kan je dus mee voor de dag komen.

Maar wacht even… is a‑n-d-e-r-h-a-l-v-e-m-e-t-e-r-s-a-m-e-n-l-e-v-i-n‑g werke­lijk één woord, 26 let­ters lang, zon­der onderbreking?

Ja

Het korte antwo­ord is: ja.

Maar waarom? We keken hier een paar weken gele­den al even naar in deze TaalTip over het woord grote­mensen­boek. Ook voor­beelden als mid­del­bareschooldo­cent en tien­badenkaart kwa­men toen ten tonele. Voor alle­maal geldt: één woord, geen spaties of streepjes.

De basis­regel is dat je in het Ned­er­lands samen­stellin­gen van meerdere zelf­s­tandi­ge naam­wo­or­den als één woord schri­jft, soms met een tussen‑s of tussen‑n. In principe kun je ein­de­loos bli­jven stape­len, maar er zijn gren­zen aan de lees­baarheid van echt lange woor­den – en dan kies je liev­er voor een andere formulering.

Bijvoor­beeld: lez­ers zullen je oneindig dankbaar zijn als je, in plaats van een gedrocht als “oliebol­len­fab­riek­shalschoon­mak­er­suni­form­stomer­ij”, kiest voor een omschri­jv­ing zoals “de stomer­ij van de uni­for­men voor de schoon­mak­ers van de hal in de oliebollenfabriek”.

Nog meer samenlevingen

Overi­gens kun je in het woor­den­boek nog veel meer samen­stellin­gen met -samen­lev­ing vinden. 

Er zijn bek­ende hits zoals klassen­samen­lev­ing, con­sump­tiesamen­lev­ing en par­tic­i­patiesamen­lev­ing. Maar ook meer exo­tis­che exem­plaren zoals doe-het-zelf­samen­lev­ing, weg­w­erp­samen­lev­ing en vri­je­mark­t­samen­lev­ing. 

En ten slotte noe­men we nog een andere maatschap­pi­j­vari­ant die met een getal­saan­duid­ing begint: de vier­en­twin­tigu­urssamen­lev­ing, ook bek­end als de 24 uurssamen­lev­ing, ook bek­end als de 24-uurssamen­lev­ing. Alle deze spellin­gen gelden als correct. 

Naar analo­gie hier­van zou je voor ander­halveme­ter­samen­lev­ing dus ook “1,5 meter­samen­lev­ing” of “1,5‑metersamenleving” kun­nen schri­jven – maar die spellin­gen zijn nooit ingeburgerd.