In goeden doen vs. in goede doen

Als je de uit­drukking “in goede doen zijn” intikt, kan het zijn dat je tek­stver­w­erk­er dat automa­tisch cor­rigeert tot “in goe­den doen zijn” zijn, met een extra n erbij. Is dat terecht? Waar komt die n dan van­daan, en moet hij er écht bij staan? En wat voor “doen” hebben we het eigen­lijk over? We zoeken het uit!

Waar hebben we het over?

Bij uit­drukkin­gen die niet (meer) in lijn zijn met de huidi­ge taal­prak­tijk, is de spelling vaak afwijk­end – en dus lastig te onthouden.

Betekenis en gebruik

  • In goe­den doen zijn is een uit­drukking die betekent: “veel geld hebben” of “(sportief) goed in vorm zijn”.
  • In goede doen is een ver­spelling van in goe­den doen die je geregeld tegenkomt, maar die nog steeds als fout geldt.

Voorbeelden 

  • Mijn oom is in goe­den doen sinds hij zijn bedri­jf heeft verkocht.
  • De atlete is dit jaar in goe­den doen: dit is al de derde race die ze wint!

Even opletten

Woord­com­bi­naties zoals in goe­den doen wor­den “staande uit­drukkin­gen” genoemd. Dat betekent dat ze als het ware “bevroren” zijn; ze zijn stil bli­jven staan in de tijd, met een naam­valsvorm die verder in het lev­ende Ned­er­lands niet of nauwelijks meer voorkomt.

Andere voor­beelden zijn (en deze lijst is bij lange na niet volledig):

  • in naam der wet
  • van dien aard
  • ten tonele komen
  • bij dezen
  • ten aanzien van
  • tot bloe­dens toe
  • te gelde maken
  • in lev­en­den lijve

Weetje

Het woord doen in in goe­den doen is geen werk­wo­ord maar een zelf­s­tandig naam­wo­ord. Je zult van­daag de dag niet snel iemand horen spreken over “het doen” (lees: het han­de­len, de manier van doen) van iemand of iets – maar dit zelf­s­tandig naam­wo­ord komt in meer staande uit­drukkin­gen voor.

Denk aan:

  • Voor zijn doen zag hij er nog net­jes uit.
  • Hij bemoeit zich steeds met het doen en lat­en van zijn kinderen.
  • Dat onkruid in de tuin, daar is geen doen aan.
  • Sinds de schei­d­ing is zij uit haar gewone doen.
Abonneer
Laat het weten als er
guest

3 Comments
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Nancy

Hm. ‘In goede doen is een ver­spelling van in goe­den doen die je geregeld tegenkomt, maar nog steeds als fout geldt.’
Voor een site die taal­ad­vies geeft, vind ik het slordig om een foutieve samen­trekking te schri­jven in een uit­leg. De die in ‘die je geregeld tegenkomt’ is het lij­dend voor­w­erp. De die in ‘die nog steeds als fout geldt’ zou het onder­w­erp zijn. Je mag ‘die’ in de tweede zin alleen weglat­en als ze dezelfde func­tie in de zin hebben. Wat niet zo is. Daarom mag je die tweede die niet weglaten.

Nancy

Beste Har­man,

Dat hebben jul­lie snel en net­jes opgelost.

Groeten van Nancy